†.«Ὁδὸς ἁμαρτωλῶν ὡμαλισμένη ἐκ λίθων, καὶ ἐπ’ ἐσχάτῳ αὐτῆς βόθρος ᾅδου». Δηλαδή, ο δρόμος των αμαρτωλών φαίνεται καθαρισμένος από πέτρες και εξομαλισμένος. Δηλαδή η ζωή τους δεν έχει εμπόδια. Αλλά στο τέλος αυτού του δρόμου έχει ανοίξει το στόμα του το βάραθρον, ο βόθρος, το βάραθρον του Άδου.
Είναι μία αλήθεια, μία μεγάλη αλήθεια· την οποία, αγαπητοί, μας έχει ήδη ο Κύριος πει και μας έχει ειδοποιήσει. Είναι από την επί του Όρους ομιλία. Να σας τη διαβάσω: «Εἰσέλθετε διὰ τῆς στενὴς πύλης· ὅτι πλατεῖα ἡ πύλη καὶ εὐρύχωρος ἡ ὁδὸς ἡ ἀπάγουσα εἰς τὴν ἀπώλειαν, καὶ πολλοί εἰσιν οἱ εἰσερχόμενοι δι’ αὐτῆς.Τί στενὴ ἡ πύλη καὶ τεθλιμένη ἡ ὁδὸς ἡ ἀπάγουσα εἰς τὴν ζωήν, καὶ ὀλίγοι εἰσὶν οἱ εὑρίσκοντες αὐτήν!».Δεν σας τη μεταφράζω. Σας είναι πολύ γνωστή.
Τι βλέπουμε λοιπόν εδώ; Ο Κύριος μας παρουσιάζει αυτούς τους δύο δρόμους. Είναι γνωστό ότι στην αρχαιότητα ένας δρόμος ξεκινούσε από μία πύλη, η οποία ήταν πύλη θριάμβου συνήθως. Οι Ρωμαίοι συνήθιζαν την περίπτωση, όχι οι Έλληνες. Όπως λέμε «η πύλη του Αδριανού» στην Αθήνα, αλλά φτιάχτηκε στην εποχή τη Ρωμαϊκή, η Ρώμη είχε πάρα πολλές τέτοιες πύλες που ήταν κυρίως θρίαμβοι. Από κει ή περνούσε από κάτω δρόμος ή ξεκινούσε δρόμος. Γι΄αυτό ο Κύριος με την πραγματικότητα της τότε καταστάσεως, μίλησε για πύλη και οδό. Φαρδιά πύλη, πλατύς δρόμος, στενή πύλη, στενός δρόμος. Πάντως είναι η διδασκαλία περί των δύο οδών. Του πλατέος δρόμου και του στενού δρόμου. «Εσείς», λέει, «μη βαδίσετε τον πλατύ δρόμο, γιατί στο τέλος πηγαίνει στην απώλεια. Θα βαδίσετε τον στενό δρόμο, ο οποίος βεβαίως είναι γεμάτος από πειρασμούς, από δυσκολίες. Αλλά στο τέλος είναι η αιώνιος ζωή».
Έτσι, μια που έγινε αυτή η αναφορά στους δύο δρόμους, δεν έχουμε παρά να θυμηθούμε και το ξεκίνημα του Ηρακλή, όταν ήταν έφηβος, έτσι μας λέγει η Μυθολογία, ότι βρήκε μπροστά τους δύο δρόμους. Δύο γυναίκες αντιπροσώπευαν τους δρόμους αυτούς. Ήταν, λέγει, η Αρετή και η Κακία. Και η μεν Κακία έλεγε στον Ηρακλή: «Θα σου δώσω, θα σου δώσω, θα σου δώσω…Όλα ευχάριστα είναι στον δικό μου τον δρόμο». Πηγαίνει μετά η Αρετή και λέει: «Ο δικός μου ο δρόμος είναι στενός, τεθλιμμένος, είναι κακοτράχαλος. Διάλεξε.». Και ο Ηρακλής, μας λέγει η Μυθολογία, διάλεξε τον δρόμο της Αρετής.
Βλέπετε λοιπόν ότι είναι γνωστό το θέμα. Και ό,τι δηλαδή θα λέγαμε, είπαν στον Ηρακλή, ε, αυτό είπε και ο Κύριος, αυτό εννοούσε. Ουσιαστικά οι δύο δρόμοι δεν είναι παρά δύο τρόποι ζωής που προβάλλονται στον κάθε άνθρωπο που βγαίνει στη ζωή. Δύο τρόποι ζωής. Να ο ένας, να ο άλλος.
Η παλαιά Χριστιανική Γραμματολογία, όπως σας είπα, κάνει λόγο περί των δύο αυτών οδών, σαν μία συνοπτική διδασκαλία του κάθε Χριστιανού. Το βιβλίο της Διδαχής αρχίζει έτσι: «Ὁδοί δύο εἰσί(δύο δρόμο υπάρχουν), μία της ζωής καί μία τοῦ θανάτου, διαφορά δέ πολλή μεταξύ τῶν δύο ὁδῶν(Υπάρχει όμως μεγάλη διαφορά ανάμεσα στους δύο αυτούς δρόμους)».
Και η επιστολή Βαρνάβα, σας ανέφερα προηγουμένως- ίσως είναι η πρώτη φορά που σας αναφέρομαι σε αυτήν την επιστολή- λέγει: «Ὁδοί δύο εἰσί διδαχής καί εξουσίας, ἡ τε τοῦ φωτός καί ἡ τοῦ σκότους(στη Διδαχή έχουμε την ονομασία «ζωής-θανάτου». Εδώ έχουμε την ονομασία «φωτός-σκοταδιού, σκότους». Διαφορά δέ πολλή τῶν δύο ὁδῶν. Ἐφ’ ἧς μέν γάρ εἰσίν τεταγμένοι φωταγωγοί ἂγγελοι τοῦ Θεοῦ(στον ένα δρόμο του φωτός, είναι, λέγει, εκεί τεταγμένοι άγγελοι φωταγωγοί), ἐφ’ ἧς δέ ἂγγελοι τοῦ σατανᾶ(στον άλλο δρόμο είναι οι άγγελοι του σατανά, οι δαίμονες). Και ὁ μεν ἐστίν κύριος ἀπό αιώνων καί εἰς τούς αιώνας(στον δρόμο της ζωής είναι ο Κύριος, ο αιώνιος Κύριος), ὁ δε ἂρχων καιροῦ τοῦ νῦν τῆς ἀνομίας(ενώ στον άλλο δρόμο είναι ο διάβολος, ὁ άρχων του νυν αιώνος)».Αυτό είναι στην 18η παράγραφο της επιστολής του Βαρνάβα.
Λοιπόν. Γίνεται δε ανάλυσις και στη μια και στην άλλη επιστολή, τι σημαίνει «οδός ζωής ή φωτός» και τι σημαίνει «οδός θανάτου ή σκότους». Γίνεται μία πολύ καλή ανάλυσις, σαν να έχετε μπροστά σας εκείνα τα βοηθήματα που έχουμε στην εξομολόγηση, που αναφέρονται: «Μήπως έκανες αυτό, μήπως εκείνο;». Πρόσεξε να δεις τι θα πει «οδός φωτός». Είναι εκείνο, εκείνο, εκείνο… Τι θα πει «οδός σκότους»; Είναι εκείνο, εκείνο, εκείνο…
Εντούτοις η οδός της ζωής είναι στενή. Γιατί; Γιατί απαιτεί πλήρωση του καθήκοντος και βέβαια θέλει και κόπο και θυσία. Ενώ ο δρόμος ο άλλος, της ξενοιασιάς, της αδιαφορίας, της φιλαυτίας, είναι ο δρόμος των πολλών, που βέβαια στο τέρμα του ο δρόμος αυτός έχει τον βόθρο, το πηγάδι, τον λάκκο του Άδου. Και αυτός ο δρόμος, δυστυχώς οδεύεται από τους πολλούς, επειδή δεν βλέπουν το τέρμα. Και η όρασή τους-η όραση του τέρματος αυτού καλύτερα- είναι θέμα πίστεως, αλλά και εμπειρίας από τους άλλους γύρω μας. Προσέξτε, θέμα πίστεως. Πιστεύεις αυτό που σου λέγει ο λόγος του Θεού; Δεν βλέπεις ότι το τέρμα του δρόμου που διάλεξες δεν θα σε βγάλει σε καλό… Το πιστεύεις; Θα σωθείς. Θέμα πίστεως.
Είναι και θέμα εμπειρίας, σας είπα. Τι έπαθε ο Α, ο Β, ο Γ, ο Δ, τόσοι και τόσοι είναι εκείνοι γύρω μας, οι οποίοι οδηγήθηκαν στο κακό, στη ζημιά, στη φθορά και στον αιώνιο θάνατο. Το είδες αυτό; Είναι και η εμπειρία. Είναι λοιπόν δύο πράγματα. Και η πίστις και η εμπειρία.
Ακόμη στους ανθρώπους, τι στέκεται δηλαδή αιτία που διαλέγουν τον φαρδύ τον δρόμο και δεν βλέπουν τι γίνεται παρακάτω· στους ανθρώπους έχει διαμορφωθεί ένας τρόπος του σκέπτεσθαι, στους πάρα πολλούς, στο σύνολο σχεδόν των ανθρώπων, ένας τρόπος του σκέπτεσθαι, μία φιλοσοφία της ζωής. Βλέπετε σήμερα υπάρχει η Α φιλοσοφία της ζωής. Αυτή καθορίζει τι είναι ορθόν και τι είναι λανθασμένο. Αλλά όχι βεβαίως με κριτήρια ευαγγελικά, αλλά με κριτήρια κοσμικά. Μέσα σ’ αυτήν την ισορροπία είμεθα ήδη βυθισμένοι οι άνθρωποι, ιδίως η νέα μας γενεά. Πάει στο σχολειό, πάει από δω, από κει, στην κοινωνία βγαίνει και βλέπει ότι αυτά είναι τα γνωρίσματα έξω, αυτός είναι ο τρόπος, αυτή είναι η φιλοσοφία της ζωής. Κι έτσι σου λέει: «Όλοι όπως σκέπτονται, σκέπτομαι κι εγώ, θα σκέπτομαι διαφορετικά;».
Σας είπα όμως ότι δεν είναι ευαγγελικά τα κριτήρια, αλλά κοσμικά. Λέγει επάνω σε αυτό το σημείο το βιβλίο των Παροιμιών: «Ἒστιν ὁδός, ἣ δοκεῖ παρὰ ἀνθρώποις ὀρθὴ εἶναι, τὰ δὲ τελευταῖα αὐτῆς ἔρχεται εἰς πυθμένα ᾅδου». Υπάρχει δρόμος που μοιάζει στους ανθρώπους ότι είναι σωστός, ορθός. Εκεί που τελειώνει όμως είναι το πηγάδι και πέφτεις μέσα. Α, ώστε λοιπόν μοιάζει ο τρόπος ζωής ορθός στους πολλούς. Σ’ αυτό συντελεί το σύνολο της κοινωνικότητας. Αυτό το «όλοι έτσι κάνουν». «Μα παιδάκι μου, μα…». «Όλοι έτσι κάνουν». Δεν μπορείς να απαγκιστρωθείς από αυτό το «όλοι έτσι κάνουν».
Βέβαια, αν ψάξετε θα βρείτε ότι στο βάθος αυτής της κουβέντας υπάρχει η ανθρωπαρέσκεια. Θέλουμε να αρέσουμε εις τους ανθρώπους, γι΄αυτό και ακολουθούμε εκείνο το οποίον οι άνθρωποι θέλουν και ακολουθούν και σκέπτονται.
Στην εποχή μας όμως υπάρχουν παράγοντες που η νέα γενεά βαδίζει τον δρόμο του θανάτου χωρίς να το προσμετρά. Διάβαζα σε ένα περιοδικό, επιστήμονες το γράφουν, εκείνο το «Τι θα γίνει; Επιτέλους, τι θα γίνει; Πού πάει η γενεά μας;». Αλήθεια, το σκεφτήκαμε; Όχι πανελλήνια. Παγκόσμια. Προσέξτε, παγκόσμια. Δεν είναι πια ένα θέμα στα στενά όρια μιας πατρίδος. Είναι φαινόμενο παγκόσμιο. Τι θα γίνει; Πού πάει αυτή η γενεά; Ποια θα είναι αύριο η ανθρωπότητα; Σε αυτό το κακό που πηγαίνει η νέα γενεά, οι νέοι άνθρωποι, συνετέλεσαν τα εξής στοιχεία.
Πρώτον. Αυτό που ήδη σας είπα. Η φιλοσοφία της ζωής· η οποία είναι υλιστική εις το έπακρον. Τι θα φάμε, τι θα πιούμε; Πώς θα ντυθούμε; Τι θα σπουδάσουμε; Πόσα λεφτά θα βγάλουμε; Θα ακολουθήσω εκείνο το α ή το β επάγγελμα, για να έχω κάπου πολλά χρήματα. Επενδύσεις υλιστικές, πέρα για πέρα, πέρα για πέρα.
Δεύτερον. Στην εποχή μας υπάρχει η αρχή της ήσσονος προσπαθείας. Εδώ δα είναι αυτή η αρχή διάχυτη. Τι σημαίνει; Ότι όσο μπορώ, λιγότερο θα προσπαθήσω για να κερδίσω περισσότερα. Αυτό υπάρχει σε ένα ευρύ φάσμα, σε όλο το φάσμα της ζωής. Από την εκπαίδευση μέχρι την υπαλληλική εργασία, ιδιότητα, παντού. Πώς μπορώ να δουλεύω λιγότερο και να βγάζω περισσότερα. Αυτή η αρχή της ήσσονος, της πιο μικρής, δηλαδή της ήσσονος προσπαθείας. Ολέθριον, ολέθριον, μόνο να το σκεφτούμε είναι ολέθριον… Να πω ότι τα παιδιά μας βγαίνουν αγράμματα; Ή αύριο περισσότερο αγράμματα και μεθαύριο ακόμη περισσότερο αγράμματα; Είναι αυτό το μίνιμουμ, θα λέγαμε, της αποδόσεως. Γιατί, αν δουλέψεις φιλοτίμως, θεωρείσαι ανόητος. Και όχι μόνο ανόητος, αλλά και κάτι άλλο. Εμποδίζεις τους άλλους με τον τρόπο που δουλεύεις να καθιερώσουν την αρχήν της ήσσονος προσπαθείας. Γι΄αυτό και σε κυνηγούν οι άλλοι. Είσαι εχθρός τους. Και κοροϊδεύουν. «Θέλεις να μας κάνεις τον έξυπνο; Ποιος είσαι εσύ; Εσύ θα σώσεις τον κόσμο;». Και άλλα πολλά τέτοια.
Τρίτον. Σας λέω τώρα τι συντελεί στο να ακολουθεί ο πολύς ο κόσμος την πλατείαν οδόν, την εξωμαλισμένην, που δεν υπάρχουν πέτρες τάχα. Όλα είναι ομαλά, ωραία, τσουλάνε πολύ ωραία. Τρίτον. Είναι το πολυδιαφημισμένο από τα Μέσα Μαζικής Ενημερώσεως κακό παράδειγμα, σαν υπόδειγμα προς μίμησιν. Προβάλλουν φοβερά πράγματα. Και οι νέοι μας, οι άνθρωποί μας θέλουν να μιμηθούν αυτά τα προβαλλόμενα υποδείγματα. Αυτά τα σύγχρονα ινδάλματα, είτε ανήκουν εις τον χώρον του αθλητισμού, ποδοσφαίρου, είτε δεν ξέρω πού αλλού, είναι, είναι ανυπόφορα ρηχά και κούφια. Φοβερό πράγμα… Αυτά προβάλλουν. Νέοι μου, αυτά είναι τα υποδείγματά σας. Μιμηθείτε τα, όσο μπορείτε περισσότερο. Κι έτσι η νέα γενιά γίνεται κούφια γενεά, χωρίς περιεχόμενο…
Τέταρτον. Σε όλη αυτήν την κατάσταση -εδώ είναι τώρα…- δεν υπάρχουν πνευματικά αντισταθμίσματα. Πόσες φορές λέμε: Πού είναι η πνευματική ηγεσία; Πού είναι; Πού είναι; Ποια πνευματική ηγεσία; Όλοι είναι προδομένοι κι όλοι έχουνε γίνει το ίδιο. Δεν υπάρχουν πνευματικά αντισταθμίσματα. Μη μου πείτε ότι θα μπορούσε να προκαλέσει αυτά τα πνευματικά αντισταθμίσματα η Ορθόδοξος Εκκλησία μας. Ναι, αλλά φρόντισαν οι εχθροί της ανθρωπότητας, θα λέγαμε, αυτές οι αντίθεες δυνάμεις, οι σκοτεινές δυνάμεις, φρόντισαν εγκαίρως να εγκλωβίσουν κάθε προσπάθεια της Εκκλησίας, ακριβώς για να πετύχουν του σκοπού των. Να καταστρέψουν την ανθρωπότητα. Η Διοίκηση της Εκκλησίας; Χμ… Επροδόθη και προδίδει… Ναι. Επροδόθη και προδίδει. Βλέπει κανείς μια κατάσταση που λυπάται κατάβαθα. Εκείνοι που θα ήσαν φύσει θέσει, οι αρμόδιοι να βοηθήσουν τον σύγχρονο κόσμο και τη νέα γενεά, δεν κάνουν τίποτε, έξω από κάποιες ίσως εξαιρέσεις.
Δεν κάνουν τίποτα. Γιατί; Το να ακούτε, επί παραδείγματι, το τάδε στέλεχος της Εκκλησίας, ή το τάδε… δεν θέλω να σας βάλω βέβαια σε σκέψεις, αλλά αφού δημοσιεύονται, εγώ τι να πω; Κάτι λιγότερο; Ότι είναι τέκτων, ότι είναι Μασόνος, ότι είναι άνθρωπος ο οποίος είναι της ντόλτσε βίτα, της γλυκιάς ζωής. Ή όπως έλεγε ο μακαρίτης επίσκοπος, αλήθεια, τον θυμόσαστε; «Εγώ είμαι μπουρζουά παπάς!» Τ’ άκουσα με τα αυτιά μου. Το είπε ο ίδιος. Το άκουσα με τα αυτιά μου. Θυμόσαστε, ε; «Εγώ είμαι μπουρζουά παπάς!» Τέτοιοι άνθρωποι πώς να ποδηγετήσουν την ανθρωπότητα;Ναι. Κατ’ όνομα είναι Ορθόδοξοι, Χριστιανοί Επίσκοποι, είναι Εκκλησία. Αλλά έχουν εγκλωβιστεί, έχουν δεθεί, έχουν απομονωθεί. Φρόντισαν οι σκοτεινές δυνάμεις να τους βάλουν να αγαπάνε αυτά τα πράγματα. Να επιθυμούν αυτά τα πράγματα. Ή, αν θέλετε καλύτερα, να αναδεικνύουν μέσα στην Εκκλησία ανθρώπους που αλώνονται από τις ηδονές και το χρήμα. Αυτούς προβάλλουν. Κι έτσι δεν υπάρχουν τα πνευματικά, δυστυχώς, τα πνευματικά αντισταθμίσματα…
Ο αιώνας μας, πέμπτον ακόμη, γι’αυτό τσουλάν οι άνθρωποι, με συγχωρείτε για μερικές λέξεις που λέω, τσουλάνε, κυλούν, πορεύονται σε αυτόν τον πλατύ δρόμο, τον εξομαλισμένο από πέτρες, δυσκολίες δηλαδή, γιατί ο αιώνας μας επιπλέον χαρακτηρίζεται ένας αιών της ακηδίας, ο κατεξοχήν αιών της ακηδίας, της πνευματικής τεμπελιάς, του «δεν βαριέσαι»; Του «δενβαριεστισμού», της φιληδονίας, της ακρατείας και της φιλαυτίας. Ό,τι φιλήδονο, οι σύγχρονοι άνθρωποι το αγαπούν. Γι’αυτό ακριβώς παρουσιάζουν και την ακράτεια, όσο σε καμία άλλη εποχή. Κι όλα αυτά βεβαίως εξυπηρετούν τη φιλαυτία. Για να δείτε τι σχέση υπάρχει ανάμεσα στη φιληδονία και τη φιλαυτία, λέει ο Κούνκελ, ένας Αμερικανός ψυχίατρος το εξής- το οποίον δεν είναι καθόλου περίεργο όπως το λέει- ότι: «Θέλετε να θεραπεύσετε, λέγει, τη φιληδονία, την πορνεία κλπ; Θεραπεύσατε τη φιλαυτία». Διότι η αναζήτησις των ηδονών, δεν είναι παρά γιατί προδίδεται ένας άνθρωπος φίλαυτος. Πώς θα ευχαριστήσω τον εαυτό μου. Ναι.
Ακόμα, έκτον, έχουμε και ανατροπή των αξιών. Αναποδογύρισμα. Όλες οι αξίες. «Εργάζεσαι; Είσαι βλάκας». «Δεν εργάζεσαι; Είσαι τεμπέλης; Είσαι φυγόπονος; Α, είσαι έξυπνος άνθρωπος…». Λέγει λοιπόν ο προφήτης Ησαΐας στο 5ο κεφάλαιον: «Οὐαὶ (αλίμονο) οἱ λέγοντες τὸ πονηρὸν καλὸν καὶ τὸ καλὸν πονηρόν, οἱ τιθέντες τὸ σκότος φῶς καὶ τὸ φῶς σκότος, οἱ τιθέντες τὸ πικρὸν γλυκὺ καὶ τὸ γλυκὺ πικρόν». Αλίμονό τους!
Έβδομον. Είναι η φοβερά εξάπλωσις ηδονιστικών ουσιών· από το κάπνισμα, το οινόπνευμα έως τα ναρκωτικά. Με τα τελευταία μάλιστα, τα ναρκωτικά, η νέα γενεά αδυνατεί πια να αντιδράσει και γίνεται σωματικά και πνευματικά παράλυτη. Δεν μπορεί σε τίποτε να αντιδράσει. Και ρωτά κανείς αυτό που είπαμε στην αρχή. Παγκοσμίως, πού πηγαίνουμε; Η ηθική στάθμη έχει πέσει. Η οικολογία επροδόθη. Και δεν μπορεί πια να συνεχίσει να γίνεται η Γη μας, η Γη μας, ο πλανήτης μας, να γίνεται ο οίκος μας, η κατοικία μας, κατοικία των ανθρώπων.
Εδώ ακόμη έχουμε και φοβερές κοινωνικές ακαταστασίες. Μάλιστα λέει ο Κύριος στο Κατά Λουκάν 21,25, αν και είναι στα έσχατα ,αλλά θα σας το πω: «Καὶ ἐπὶ τῆς γῆς συνοχὴ ἐθνῶν ἐν ἀπορίᾳ ἠχούσης θαλάσσης καὶ σάλου, ἀποψυχόντων ἀνθρώπων ἀπὸ φόβου καὶ προσδοκίας τῶν ἐπερχομένων τῇ οἰκουμένῃ». «Όταν», λέγει, «η θάλασσα θα έχει μανιάσει, θα μπαίνει μέσα στην ξηρά η θάλασσα, θα βουλιάζει η θάλασσα». Έτσι είπε ο Κύριος. Οι άνθρωποι, τα έθνη θα συνέχονται, θα τρομάζουν. Έχει ειπωθεί για τη Μεσόγειο ότι όλα τα λιμάνια της Μεσογείου θα κατεβούν. Δηλαδή θα έχουμε τήξη των πάγων και θα έχουμε πολύ νερό από τους πόλους, διότι κ.τ.λ. κ.τ.λ. και έτσι το νερό θα είναι περισσότερο και τα λιμάνια της Μεσογείου, ειδικά της Μεσογείου, θα βουλιάξουν. Όλα αυτά τρομάζουν τους ανθρώπους, για όλα αυτά που έρχονται. Έτσι είπε ο Κύριος.
Αγαπητοί. Ας μη θεωρηθούμε απαισιόδοξοι. Αν ο Θεός δεν βάλει το χέρι Του, δεν γίνεται τίποτα. Αλλά το μέλλον είναι δυστυχώς ζοφερόν. Βαίνομε στα έσχατα της Ιστορίας. Όλα το δείχνουν. Φθάσαμε στην ανοησία να πριονίζουμε το κλαδί που καθόμαστε. Ή χαλάμε το σπίτι μας, τη Γη, για να πάμε πού; Μπορεί να έχουμε ίσως κάποιες βελτιώσεις κοινωνικές, αλλά η ανθρωπότητα βαίνει στο τέλος της, που και για τους πολλούς το τέλος αυτού του δρόμου είναι ο βόθρος του Άδου.
Απόσπασμα από την 172α ομιλία στο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης « Σοφία Σειράχ ».
Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Σοφία Σειράχ " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/palaia-diauhkh/sofia-seirax
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40oRvQcJSffpry9_VIhWtola
Πηγές : Απομαγνητοφώνηση ομιλίας δια χειρός του αξιοτίμου κ. Αθανασίου Κ.
Μεταφορά της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας σε ηλεκτρονικό κείμενο και επιμέλεια:
Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.
🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk
__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0
📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1
📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0
__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share
Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk
†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.
