Ἡ Γνῶσις τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ.

†.Το πρώτο σύμπτωμα της πτώσεως των Πρωτοπλάστων, αγαπητοί μου, ήταν η απώλεια της γνώσεως του αληθινού Θεού. Κάποιες βέβαια λίγες γενεές μετά από τον Αδάμ, εκράτησαν αυτήν την πίστιν. Κατά παραδοσιακόν φυσικά τρόπον, την στιγμή που ο Αδάμ και η Εύα είπαν στα παιδιά τους, στα εγγόνια τους παρακάτω, πώς ήσαν εις τον Παράδεισον, πώς εγνώρισαν τον αληθινόν Θεόν κ.λπ.

Αλλά όσο οι άνθρωποι εξηπλούντο επάνω εις την Γην, αλλά και απεμακρύνετο η μία ομάδα ανθρώπων από την άλλη, επάνω εις την τότε αχανή Γη, στρεφόμενοι προς τα τέσσερα σημεία του ορίζοντος, που ήτο το θέλημα του Θεού αυτό, το έχομε από πολλές μαρτυρίες και μάλιστα ο πύργος της Βαβέλ είναι ένα από αυτά τα χαρακτηριστικά απομακρύνσεως των ανθρώπων, όπως και στην Καινή Διαθήκη που έγινε διωγμός εις τα Ιεροσόλυμα, μόνο και μόνο για να φύγουν οι Απόστολοι. Για να πάνε πιο πέρα. Γιατί δεν έφευγαν πιο πέρα. Έμεναν εκεί συγκεντρωμένοι.

     Ωστόσο, όλα αυτά δημιούργησαν ένα ξεθώριασμα της μνήμης του Θεού. Έτσι απωλέσθη η μνήμη της γνώσεως του αληθινού Θεού. Και έπεσαν εις την ειδωλολατρίαν. Θεοποιούσαν εκείνο που έβλεπαν μπροστά τους. «Τι ευκολότερον; Βλέπω τον ήλιο. Με ζωογονεί. Θα τον λατρεύσω». Κ.ο.κ. Όπως μέχρι πρότινος, αν όχι ίσως και ακόμη, στην Αμερική οι ιθαγενείς, οι ντόπιοι, ελάτρευαν το καλαμπόκι. Γιατί τους έτρεφε. Κ.ο.κ.

     Παρέμειναν μόνον μερικά ευάριθμα πρόσωπα, που είχαν κρατήσει αυτήν την πίστιν του αληθινού Θεού. Και ένας απ’ αυτούς ήταν ο Αβραάμ. Και ο Μελχισεδέκ. Αυτό το μυστηριώδες πρόσωπον, βασιλιάς της Ιερουσαλήμ. Η Ιερουσαλήμ προϋπήρξε του Αβραάμ. Προσέξατέ το αυτό. Και αυτά τα πρόσωπα εγνώρισαν τον αληθινόν Θεόν. Μάλιστα ο δεύτερος Ψαλμός μάς λέγει ότι ο Μεσσίας θα είναι κατά την τάξιν του Μελχισεδέκ. Σπουδαίο αυτό.

     Αλλά όμως, σε όλο το πρόσωπο της Γης, σας είπα, απλώθηκε η ειδωλολατρία. Συνεπώς, το κυριότερον και πρώτον έργον της Ενανθρωπήσεως του Θεού Λόγου ήταν η αποκάλυψις του αληθινού Θεού. Ήλθε να μας αποκαλύψει τον αληθινόν Θεόν. Λέγει στις Κατηχήσεις του ο άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων ότι το δεύτερον Πρόσωπον…- εκεί μιλάει για το θέμα γιατί ενηνθρώπησε το δεύτερον Πρόσωπον- διότι το Δεύτερον πρόσωπον είναι ο άμεσος εκτελεστής της Δημιουργίας· και «δεν ηνείχετο», λέγει, «ο Θεός Λόγος, να λατρεύονται τα ξόανα και δεν ξέρω τι, τα αγάλματα, η φύσις, αντί του Πατρός. Ενηνθρώπησε για να έρθει να μας πει Ποιος είναι ο αληθινός Θεός». Είναι μία πολύ χαρακτηριστική θέσις του αγίου Κυρίλλου. Ότι ο Θεός είναι Πνεύμα και ότι ο Θεός είναι τρεις υποστάσεις και ο Ένας εκ των Τριών ενηνθρώπησε.

     Αυτά ήλθε να μας πει, αγαπητοί μου, σήμερα ο Λόγος του Θεού. Δηλαδή ήρθε ο Χριστός να μας πει αυτά που ακούσαμε στην ευαγγελική περικοπή, σήμερα, της Σαμαρείτιδος. Κι έτσι έχομε Έναν Θεόν, Πνεύμα ο Θεός, τρεις οι υποστάσεις. «Υπόστασις» εδώ θα πει «πρόσωπον». Πατήρ, Υιός και Άγιον Πνεύμα. Το δε Σύμβολον της Πίστεως, αν το έχετε ποτέ προσέξει, πολύ εύκολο είναι να το δει κανείς, δεν είναι παρά μία αναφορά εις τα τρία πρόσωπα της Αγίας Τριάδος. «Πιστεύω…». Αυτό το ρήμα «πιστεύω» επαναλαμβάνεται εις το κάθε άρθρον του Συμβόλου της Πίστεως. «Εις έναν Θεόν». Αυτός ο Θεός είναι: Πατήρ, Υιός και Άγιον Πνεύμα. Αυτό είναι το κριτήριον δε, του να είσαι Χριστιανός, αλλά και προπαντός Ορθόδοξος Χριστιανός.

    Γι'αυτό ο Κύριος εδώ εις τον κόσμον όταν ήλθε, είπε στην προσευχή Του την αρχιερατική: «Ἐφανέρωσά σου τό ὄνομα τοῖς ἀνθρώποις». «Το όνομά Σου», λέγει, «το εφανέρωσα εις τους ανθρώπους». «Καί ἐγνώρισα αὐτοῖς -λέει λίγο πιο κάτω- το ὂνομά Σου και γνωρίσω». «Το έκανα γνωστό το όνομά Σου. Αλλά και θα το κάνω και εις το μέλλον γνωστό το όνομά Σου». Πώς; Διότι η αρχιερατική προσευχή του Κυρίου μας έγινε λίγο πριν σταυρωθεί, λίγο πριν συλληφθεί. Δια του Αγίου Πνεύματος. Έρχεται το Πνεύμα το Άγιον μέσα εις την Ιστορία, σαφέστερα και αναλυτικότερα μας το λέγει αυτό ο Κύριος, αλλά δεν έχω χρόνο πιο πολύ να σας το αναλύσω, ότι Εκείνος, ο Παράκλητος, το τρίτον Πρόσωπον της Αγίας Τριάδος, Εκείνο θα μας πει όσα δεν «πρόλαβε»(εντός εισαγωγικών το ρήμα) ο Υιός να μας πει. Γιατί δεν μπορούσαμε όλα να τα κρατήσομε εμείς οι άνθρωποι και η αποκάλυψις έπρεπε να γίνεται προοδευτικά.

      Και ποιο είναι το όνομα του Θεού; Αυτό που είπε ο Κύριος εις τους μαθητάς Του μετά την Ανάστασή Του. Μ’ αυτό, μάλιστα, τελειώνει το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον: «Πορευθέντες –είπε εις τους μαθητάς Του- μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη, βαπτίζοντες αὐτοὺς εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος». Αυτό είναι το όνομα του Θεού. Είναι χαρακτηριστικόν ότι δεν λέγει «εἰς τά ὀνόματα», αλλά λέγει «εἰς τὸ ὄνομα». Γιατί είναι Ένα όνομα. Γιατί είναι Ένας ο Θεός. Με τις τρεις υποστάσεις. Ποιο είναι λοιπόν το όνομα του αληθινού Θεού; Το όνομα, το υπογραμμίζω. «Πατήρ, Υἱός καί Ἃγιον Πνεῦμα». Και τούτο εκφράζει ακόμα, εδώ που λέει ο Κύριος «εἰς τὸ ὄνομα», την κοινήν ουσίαν των τριών προσώπων.

     Είναι γνωστό ότι ο λεγόμενος χριστιανικός κόσμος, για μία ακόμη φορά, όπως τότε, από τους απογόνους του Αδάμ, λησμονεί το αληθινόν όνομα του Θεού. Το λησμονεί. Στην εποχή μας. Και τούτο, δηλαδή το Άγιον Όνομα του Τριαδικού Θεού. Το λησμονεί. Μέσα δε εις τον χριστιανικόν κόσμον εισέδυσαν πολλές και ποικίλες αντιλήψεις περί Θεού. Ναι.

    Με την παγκοσμιότητα των Μέσων Ενημερώσεως και της μετακινήσεως των ανθρώπων, ξεκίνησε ένας νέος Γνωστικισμός, δηλαδή ένα συνονθύλευμα αντιλήψεων περί Θεού. Αυτός είναι ο Γνωστικισμός· ο οποίος πρωτοεμφανίσθη τον 3^ον αιώνα προ Χριστού με τις κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Γιατί οι άνθρωποι ήσαν, ούτως ειπείν, μεμονωμένοι. Αλλά έχομε ένα άνοιγμα επικοινωνιών των λαών με τις κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου, κι έτσι λοιπόν η μία αντίληψις, η μία θρησκεία χωράει μέσα στην άλλη και έχομε αυτό που είπαμε: Γνωστικισμός.

     Έτσι έχομε θέσεις, στην εποχή μας, πανθεϊστικές και ειδωλολατρικές. Απ’ όλη την υφήλιον. Ενδοκοσμικές θρησκείες. Έχομε Ισλαμισμόν. Έχομε όλα συσσωρευμένα και μάλιστα εις τις λεγόμενες χριστιανικές χώρες. Γι'αυτό σας είπα προηγουμένως, άρχισαν οι Χριστιανοί να λησμονούν το Όνομα του Αγίου αληθινού Θεού.

      Όλα αυτά σήμερα τα ονομάζομε με μία λέξη: Οικουμενισμός. Αυτός είναι ο Οικουμενισμός. Και θα έλεγα ότι αυτός ο Οικουμενισμός είναι όχι έξω από την πόρτα μας και την κρούει, αλλά είναι ήδη μέσα, είναι εντός, μες στην χώρα μας, μες στην πατρίδα μας. Θέλετε; Και μέσα στην Εκκλησία μας…

     Προ ολίγων ετών έγινε ένα διαχριστιανικό Συνέδριο στον Καναδά. Βέβαια πήγαν και Έλληνες. Ένας απ’ αυτούς έγραψε και ένα βιβλιαράκι απ΄ όπου και γνωρίζομε αυτό που θα σας πω. Προσέξτε. Εκεί μαζεύτηκαν βέβαια Ορθόδοξοι, Ρωμαιοκαθολικοί, Προτεστάνται. Σας είπα, διαχριστιανικόν Συνέδριον. Και ειπώθηκε εις τους συνέδρους να μην έχουν αναφορά εις τον Άγιον Τριαδικόν Θεόν, επειδή ανάμεσά τους ήσαν Προτεστάνται αντιτριαδισταί. Δεν πίστευαν εις τον Άγιον Τριαδικόν Θεόν. Επιτρέψατέ μου την λαϊκή έκφραση: Τι σόι Χριστιανοί ήταν αυτοί; Τι καθορίζει ακριβώς τον Χριστιανόν; Η πίστις εις τον Άγιον Τριαδικόν Θεόν. Και όμως έγινε αυτό προ ολίγων ετών στο διαχριστιανικό αυτό Συνέδριο. Για να δείτε το πράγμα πόσο έχει προχωρήσει και ότι είναι ανάγκη, τώρα με Ενωμένες Ευρώπες και δεν ξέρω τι, και δεν ξέρω τι, όλα αυτά τα πράγματα ήδη εισβάλλουν με τα τσαρούχια εις τον χώρον και της Εκκλησίας μας.

     Γι'αυτό είναι ανάγκη λοιπόν σήμερα εις τον Ορθόδοξον Χριστιανικόν Κόσμον να τονίζεται ο Άγιος Τριαδικός Θεός. Έρχονται, αγαπητοί μου, δύσκολες ημέρες· που θα μας αναγκάζουν να μην αναφερόμεθα εις το άγιον Όνομα του Τριαδικού Θεού. Θα μας αναγκάζουν… Απλώς, θα μας λέγουν, να αναφερόμεθα εις τον Θεόν. Εις τον Θεόν. Μέσα στον χώρο, ξέρετε, του Προσκοπισμού, για να υπάρχει πάσα πίστις, φερειπείν να είναι και ο Βουδιστής, ο πρόσκοπος και ο Α και ο Β και ο Γ και ο Δ  διαφόρων θρησκειών, όταν θέλουν να κάνουν μία κοινή προσευχή, ξέρετε πώς την κάνουν; Διεθνώς πλέον. «Ο Θεός», λένε. Ποιος είναι αυτός ο «Θεός»; Για σένα τον Βουδιστή είναι αυτό που είναι. Για μένα τον Χριστιανό είναι αυτό που είναι. Κ.ο.κ. Σας είπα, το πράγμα έχει ξεκινήσει. Λέγουν ότι ο Θεός είναι Ένας, αυτό είναι το επιχείρημά τους, και είναι πανταχού παρών. Δεν έχει σημασία. Τι θα πει να πω Τριαδικός Θεός. «Ένας», λέει, «είναι ο Θεός και είναι πανταχού παρών». Με αυτόν τον τρόπο δικαιολογούνται με εκείνα τα οποία ήδη εισάγουν ή επιμένουν. Φυσικά ουδεμία μνεία περί Ιησού Χριστού. Το ακούσατε;  Ουδεμία μνεία περί Ιησού Χριστού. Απλώς «ένας είναι ο Θεός». Τίποτε άλλο. Ούτε περί Ενανθρωπήσεως του Θεού Λόγου, ούτε περί της σταυρικής θυσίας του Χριστού, ούτε περί σωτηρίας. Ισχυρίζονται ότι είναι αδιανόητος η σωτηρία. «Τι θα πει ‘’σωτηρία’’; Δεν την καταλαβαίνομε». Καμία αίσθηση περί αμαρτίας.

      Έρχεται, όμως, η σημερινή ευαγγελική περικοπή, όπως σας είπα, του Ιωάννου, που ακούσαμε εκείνον τον θαυμάσιον διάλογον του Κυρίου μετά της Σαμαρείτιδος γυναικός, να δώσει την απάντηση. Λέγει ο Κύριος εις την Σαμαρείτιδα γυναίκα: «Πνεῦμα ὁ Θεός, καὶ τοὺς προσκυνοῦντας αὐτὸν ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ δεῖ προσκυνεῖν». Πνεύμα ο Θεός. Δεν ταυτίζεται ο Θεός με την Δημιουργία. Δεν υπάρχει πανθεϊσμός. Αυτό θα πει πανθεϊσμός. Η ταύτιση του Θεού με την Δημιουργία. Σήμερα δε πάρα πολλοί, εις τον δυτικόν κόσμον, βαπτισμένοι Χριστιανοί, είναι πανθεϊσταί. Και εις ημάς τους Έλληνες. Είναι πανθεϊσταί. Θέλετε ακόμη; Ο Μασονισμός στην πραγματικότητα είναι πανθεϊσμός.

      Αλλά και κάτι ακόμη. Όταν ο Μωυσής ερώτησε τον Κύριον, εκεί στην φλεγομένη βάτο, ποιο ήταν το Όνομά Του, ο Κύριος απήντησε:  «Ὁ ὢν». Ρώτησε, γιατί στην Αίγυπτο είδε ότι οι Αιγύπτιοι έδιναν ονόματα εις τους θεούς των. «Όταν λοιπόν Εσύ, Κύριε, με στέλνεις εις την Αίγυπτον να μιλήσω για Σένα εις τους συμπατριώτες μου - ήσαν ήδη 430 χρόνια εκεί και είχαν οι Εβραίοι αφομοιώσει πολλά από τους Αιγυπτίους- τι να τους πω; Ποιο είναι το όνομά Σου;». Και απαντάει ο Κύριος: «Ὁ ὢν». Η μετοχή του εἰμί. Ο υπάρχων!

    Με αυτές τις δύο τώρα αφετηρίες, αυτά που λέγει ο Κύριος εις την Σαμαρείτιδα γυναίκα, ότι ο Θεός είναι Πνεύμα, κι εκείνο που ο Μωυσής μας παρέδωσε, που του είπε ο Θεός: «Ἐγώ εἰμί ὁ Ὢν», με αυτές τις δύο θέσεις ξεκινούμε να δούμε το θέμα λιγάκι πιο κοντά.

    Όταν λέγει «ὁ Ὢν», ο Υπάρχων, αυτό σημαίνει ότι είναι Θεός υπάρχων, Θεός ζωντανός. Είναι στον Ενεστώτα, η μετοχή στον Ενεστώτα. Ο υπάρχων. Δηλαδή πάντοτε υπήρχε. Και χθες και σήμερα και αύριο θα υπάρχει ο Θεός. Ο Ένας, ο υπάρχων, διαρκώς ο υπάρχων. Και συνεπώς ένας Θεός χωρίς αρχή και χωρίς τέλος. Αφού πάντα υπήρχε, πάντα υπάρχει και πάντα θα υπάρχει. Είναι δηλαδή άναρχος. Και να είμαι ακριβέστερος, είναι Αΐδιος· Αΐδιος, θα πει αυτός που δεν έχει ούτε αρχήν, ούτε τέλος. Καταχρηστικά λέμε τον Θεόν αιώνιον. Αιώνιοι θα είμαστε εμείς. Αλλά εμείς θα είμεθα αιώνιοι ως προς το μέλλον, αλλά ως προς το χθες υπήρξαμε, δεν υπήρχαμε πρώτα. Έχομε αρχήν. Συνεπώς, ο χαρακτηρισμός «αιώνιος» εκφράζει αυτό το οποίον δεν υπήρχε και τώρα υπάρχει. Και δεν θα τελειώσει. Ο Θεός λοιπόν είναι Αΐδιος. Ξαναλέγω, καταχρηστικά λέμε τον Θεόν «αιώνιον». Άνευ αρχής και άνευ τέλους. Και είναι συγκεκριμένος Θεός. «Ὁ Ὢν». Με άρθρο. «Ὁ Ὢν». Ο υπάρχων. Και έρχεται σ’ αυτήν την αλήθεια τώρα της Παλαιάς Διαθήκης, να προστεθεί και η αλήθεια της Καινής Διαθήκης.

    Όταν λέμε «ο υπάρχων» πρέπει να πούμε ότι είναι Θεός προσωπικός. Είναι πρόσωπον. Διότι αλλιώτικα δεν θα ήταν δυνατόν ποτέ να είναι ένας Θεός που να έχει αντίληψη του εαυτού Του και του περιβάλλοντός Του. Είναι πρόσωπον ο Θεός. Το ακούσατε; Είναι πρόσωπον. Κοιτάξτε πού φθάνει η ανοησία των ανθρώπων... Όπως οι Τέκτονες λένε ότι ο ήλιος είναι ο Μέγας Αρχιτέκτων του Σύμπαντος. Αλλά ο ήλιος δεν έχει γνώση του εαυτού του. Δεν έχει συνείδηση του εαυτού του. Ο ήλιος ξέρει ότι είναι ο ήλιος; Προφανώς όχι. Είναι πρόσωπον ο ήλιος; Προφανώς όχι. Εδώ ο Θεός, «ὁ Ὢν», είναι συγκεκριμένος και προσωπικός Θεός.

    Και τι λέγει τώρα η Καινή Διαθήκη που σας είπα; Ότι ο Θεός είναι Πνεύμα. Τι θα πει αυτό; Λέγει ο Ιερός Χρυσόστομος: «Οὐδέν ἄλλο δηλοῖ ἤ τό ἀσώματον». «Δεν φανερώνει τίποτ΄ άλλο, παρά ότι ο Θεός δεν έχει καμία σχέση με τον υλικόν κόσμον». Δηλαδή δεν είναι ύλη. Ο Θεός δεν είναι ο κόσμος. Σας είπα προηγουμένως, δεν ταυτίζεται με τον κόσμον. Δεν είναι η Δημιουργία ο Θεός. Δεν είναι η ύλη. Δεν είναι οι δυνάμεις της φύσεως.  Ο Θεός είναι έξω από όλα. Όπως ένα παράδειγμα που λέγεται, δεν είναι δικό μου το παράδειγμα, όπως ο ζωγράφος είναι έξω από τον μουσαμά του που ζωγραφίζει. Βάζει την σφραγίδα του την καλλιτεχνική επάνω εις τον μουσαμά που ζωγραφίζει, αλλά δεν είναι μέσα στον μουσαμά ο ζωγράφος.

       Δηλαδή ο Θεός δημιουργεί τον κόσμον, αλλά η ουσία του Θεού είναι έξω από την ουσία της Δημιουργίας. Η Δημιουργία είναι κτιστή. Ο Θεός είναι άκτιστος. Η ουσία της Δημιουργίας είναι κτιστή. Η ουσία του Θεού είναι άκτιστος. Ο Θεός είναι Πνεύμα. Όχι απλώς ένα πνεύμα. Αλλά το ὄντως ὅν.

      Είναι χαρακτηριστικόν ότι τελικά ο Θεός μίλησε για την ύπαρξή Του, αλλά δεν έδωσε συγκεκριμένο όνομα, όπως ζήτησε ο Μωυσής, που θα του ζητούσαν πιθανώς οι Εβραίοι εις την Αίγυπτον, μαθημένοι από τους Αιγυπτίους. Γιατί; Ο Θεός, αγαπητοί μου, δεν έχει όνομα. Λέγεται Κύριος. Ο Κύριος. Δεν έχει όνομα. Μάλιστα προοδευτική η αποκάλυψις. Λέγει ο Θεός εις τον Μωυσέα ότι: «Το όνομά Μου το απεκάλυψα εις τον Αβραάμ. Ποιο όνομα; ‘’Θεός’’! Σε σένα, σου αποκαλύπτω τώρα προοδευτικά το όνομά μου, που είναι: ‘’Κύριος’’». Κανένα, τίποτε άλλο. Αυτό το «Γιαχβέ» ή «Ιεχωβά», που το λένε, μία κακή μετάφρασις, Γιαχβέ θα πει Κύριος. Ο Θεός δεν έχει όνομα. Γιατί δεν έχει όνομα; Επειδή υπέρκειται παντός ονόματος και πράγματος. Όταν δίδω σε κάτι όνομα, σημαίνει αυτό το κατακτώ. Αλλά δεν μπορώ να κατακτήσω τον Θεόν. Και συνεπώς είναι ανώνυμος. Άρα τι είναι. Είναι το υπέρ παν, όπως λέγει ο Απόστολος Παύλος, είναι «τό ὑπέρ πᾶν ὄνομα». Το όνομα εκείνο, το ανέκφραστο, το ανείπωτο, πάνω από όλα τα ονόματα. Η απόδοσις του ονόματος ταυτίζεται με την κατάκτηση του προσώπου, του αντικειμένου, αλλά ο Θεός δεν κατακτάται. Γι΄αυτό δεν μπορούμε να δώσουμε όνομα στον Θεόν.

      Όταν, αγαπητοί μου, ο Μανωέ, ο πατέρας του Σαμψών, είδε εκείνο το όραμα του αγγέλου, κι αυτός ο άγγελος ήταν ο Θεός Λόγος, σε πόσα σημεία δεν τον ανακαλύπτομε τον Θεόν Λόγον πριν ενανθρωπήσει, βρίσκεται στη μέση της φλογός. Άναψε φωτιά ο Μανωέ, θυσία. Κάποια στιγμή βλέπει αυτόν που του μιλούσε προηγουμένως, μέσα στην φλόγα! Τρόμαξε ο Μανωέ. Του λέει: «Τί τὸ ὄνομά σοι;». «Ποιο είναι το όνομά Σου;». «Καὶ εἶπεν αὐτῷ ὁ ἄγγελος Κυρίου -Ποιος είναι αυτός ο ἄγγελος είπαμε; Ο «Μεγάλης Βουλῆς Ἄγγελος». Ο μετέπειτα Κύριος Ιησούς Χριστός- · εἰς τί τοῦτο ἐρωτᾷς τὸ ὄνομά μου; καὶ αὐτό ἐστι θαυμαστόν». «Τι ρωτάς τ’ Όνομά μου; Κι αυτό», λέει, «είναι θαυμαστόν».

      Και προσθέτει ο Κύριος στην Σαμαρείτιδα: «Καὶ τοὺς προσκυνοῦντας αὐτὸν ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ δεῖ προσκυνεῖν». Ναι. Εφόσον ο Θεός είναι πνεύμα, πολύ φυσικόν είναι και η λατρεία Του να είναι πνευματική. Βέβαια, δεν αποκλείεται η λατρεία του Θεού να υπάρχει με γνωρίσματα εξωτερικά. Τελέσαμε την Θεία Λειτουργία. Αυτά είναι γνωρίσματα εξωτερικά. Αλλά εννοείται λατρεία με όλες τις υποδομές της ψυχής, τη λογική, το συναίσθημα και τη βούληση. Ολόκληρος ο άνθρωπος θα λατρεύσει τον Θεόν. Κατά το «Ἀγαπήσεις Κύριον τὸν Θεόν σου ἐξ ὅλης τῆς καρδίας σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς διανοίας σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς ἰσχύος σου». Αυτό είναι.

       Οι Πατέρες μας λέγουν ότι όταν ο Κύριος είπε «ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ» -προσέξατέ το αυτό το σημείο- εννοούσε κατά μυστικόν τρόπον τα εξής: Το «ἐν πνεύματι » είναι το Πνεύμα το Άγιον. Πνεύμα ο Θεός, αλλά το τρίτο Πρόσωπο λέγεται Πνεύμα. Συνεπώς είναι κάτι ξεχωριστό· το Οποίον, Αυτό μας οδηγεί προς τον Υιόν. Και αναφέρεται στο «ἐν ἀληθείᾳ». «Ἐν ἀληθείᾳ» τι θα πει; Είναι ο Χριστός. «Εγώ είμαι η Αλήθεια και η Ζωή». Δεν μπορείς να προσκυνήσεις τον Θεό, παρά δια του Αγίου Πνεύματος, δια του Ιησού Χριστού, τον Πατέρα. Δηλαδή με άλλα λόγια, θα προσκυνήσεις τον Άγιον Τριαδικόν Θεόν. Αυτός είναι ο Θεός. «Οὐδεὶς δύναται εἰπεῖν –λέει ο Παύλος- Κύριον Ἰησοῦν εἰ μὴ ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ». Δεν μπορεί κανείς να δεχθεί την θεότητα του Ιησού Χριστού παρά μόνον αν έχει το Πνεύμα του Θεού. «Και κανείς δεν έρχεται προς τον Πατέρα -το είπε ο Χριστός- εἰ μή δι΄ἐμοῦ». Εάν δεν τον ελκύσει ο Υιός, δεν πηγαίνει προς τον Πατέρα.

       Έτσι, λοιπόν, αγαπητοί μου, όσο ποτέ άλλοτε έχομε ανάγκη σήμερα της γνώσεως του αληθινού αγίου Τριαδικού Θεού. Ο φοβερός Οικουμενισμός έρχεται σαν οδοστρωτήρας να ισοπεδώσει τα πάντα. Η έννοια του Οικουμενισμού σήμερα κινείται προς όλας τας κατευθύνσεις. Είτε πούμε «εποχή οικουμενοποιήσεως», είτε πούμε «εποχή παγκοσμιοποιήσεως» είναι το ίδιο πράγμα. Και είναι σε όλα τα πράγματα. Και είναι ο δρόμος, η λεωφόρος που θα οδηγήσει προσεχώς, προσεχέστατα εις τον Αντίχριστον. Αυτή είναι παρακαλώ η παγκοσμιοποίησις. Οδηγεί εις τον Αντίχριστον. Για να κυβερνήσει όλον τον κόσμον. Να βοηθηθεί προς τούτο.

      Οι Πατέρες μάς λέγουν ότι οι Χριστιανοί των εσχάτων θα υποστούν μαρτύρια, που τα παλαιά μαρτύρια, λέγει, των Χριστιανών, ωχριούν. Μόνον όποιος κρατήσει την ορθόδοξο πίστη του θα σωθεί. Γι’ αυτό είναι ανάγκη να διατηρούμε αυτή μας την πίστη. Και να την αυξάνομε κατά το «ὁ ἅγιος ἁγιασθήτω ἔτι». Και συμπληρώνει ο Κύριος στην Αποκάλυψη τελειώνοντας: «᾿Ιδοὺ ἔρχομαι ταχύ, καὶ ὁ μισθός μου μετ᾿ ἐμοῦ, ἀποδοῦναι ἑκάστῳ ὡς τὸ ἔργον αὐτοῦ ἔσται». Λοιπόν, καιρός δεν μένει. Είναι πλέον ορατά τα σημάδια του ερχομού του Χριστού. Ορθοί λοιπόν στην πίστη και στη ζωή όλη μας. Αγαπητοί, όλοι μας! Αμήν.

799η ομιλία στην κατηγορία
« Ὁμιλίαι Κυριακῶν ».

Απομαγνητοφώνηση ομιλίας δια χειρός του αξιοτίμου κ. Αθανασίου Κ.

Μεταφορά της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας σε ηλεκτρονικό κείμενο και επιμέλεια: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

► Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ὁμιλίαι Κυριακῶν " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/diafora-uemata/omiliai-kyriakvn
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40r0WAxMpRb0tx6ts1zsQWMh

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Ὁμιλίαι Κυριακῶν».🔻
https://drive.google.com/file/d/1EiDp29JkRk7OQUNh2N_NVeJL2TTZ-FsY/view?usp=drivesdk

🎥 Βιντεοσκοπημένες ομιλίες της σειράς
«Ὁμιλίαι Κυριακῶν».🔻
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40ru7w20Jp2hDAJjA7k7mq_z

🔸📜 Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες της σειράς
«Ὁμιλίαι Κυριακῶν».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%E1%BD%89%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%AF%CE%B1%CE%B9%20%CE%9A%CF%85%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%BA%E1%BF%B6%CE%BD.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Γνῶσις καί λατρεία τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ. (β΄ ἔκδοσις)

†. Σε όλους μας είναι γνωστός, αγαπητοί μου, ο θαυμάσιος εκείνος διάλογος που διημείφθη ανάμεσα εις τον Κύριον και την Σαμαρείτιδα γυναίκα, όπως ακούσαμε σήμερα στην ευαγγελική περικοπή, Κυριακή της Σαμαρείτιδος.

Ο διάλογος αυτός ανοίχθηκε πλάι στο πηγάδι του Ιακώβ, του προγόνου Ιακώβ, όταν ο Κύριος εκάθισε κουρασμένος από το ταξίδι του από την Ιουδαία στην Γαλιλαία. Αλλά έπρεπε, για λόγους συντομίας οδού, να περάσει από την Σαμάρεια. Ήταν Ιουδαία-Σαμάρεια-Γαλιλαία. Όπως θα λέγαμε, Πελοπόννησος-Θεσσαλία-Μακεδονία. Για να πάρομε, έτσι, μία εικόνα. Η Γαλιλαία ήταν βορεία επαρχία.

Οι μαθηταί είχαν πάει ως την πόλη για να αγοράσουν τροφές. Ο Κύριος τούς περίμενε εκεί στο πηγάδι του Ιακώβ. Στο διάστημα αυτό κατέφθασε μία γυναίκα Σαμαρείτιδα, δηλαδή καταγομένη από την πόλιν της Σαμαρείας. Και τότε ανοίχθηκε αυτός ο θαυμάσιος διάλογος, με αντικείμενον, κύριο θέμα, περί Θεού και περί Μεσσίου. Εκείνη, έκπληκτη από τους λόγους του Κυρίου, σπεύδει στην πόλη να αναγγείλει στους συμπατριώτες της περί του Μεσσίου. Ότι: «Μήπως είναι αυτός ο Μεσσίας;». Στο μεσοδιάστημα όμως επέστρεψαν οι μαθηταί από την πόλη και ετοίμασαν ένα πρόχειρο γεύμα.

Ο Κύριος όμως που ανέμενε την Σαμαρείτιδα, την ανέμενε να επιστρέψει μαζί με τους συμπατριώτες της, απαντάει εις τους μαθητάς που του είπαν να φάει: «Ἐγὼ βρῶσιν ἔχω φαγεῖν(: Εγώ έχω φαγητό να φάγω), ἣν ὑμεῖς οὐκ οἴδατε(: το οποίον φαγητό σεις δεν γνωρίζετε). Ἐμὸν βρῶμά ἐστιν ἵνα ποιῶ τὸ θέλημα τοῦ πέμψαντός με καὶ τελειώσω αὐτοῦ τὸ ἔργον(: διότι το δικό μου φαγητό είναι να κάνω, να ολοκληρώσω το έργον Εκείνου που με έστειλε, του Πατρός μου, του Θεού). Ἰδοὺ λέγω ὑμῖν, ἐπάρατε τοὺς ὀφθαλμοὺς ὑμῶν καὶ θεάσασθε τὰς χώρας, ὅτι λευκαί εἰσι πρὸς θερισμὸν ἤδη(: Να, κοιτάξτε, σηκώστε τα μάτια σας, κοιτάξτε τα χωράφια, που έχουν ασπρίσει τα στάχυα και είναι έτοιμα για θερισμό, περιμένουν τους θεριστάς τα στάχυα)».

Δηλαδή, με άλλα λόγια, ποια ήταν η βρώσις του Κυρίου Ιησού, που είπε: «Εγώ έχω να φάγω;». Ήταν η σωτηρία των ανθρώπων. Αυτό ήταν το κύριο μέλημα του Ιησού Χριστού· που εξάλλου και γι'αυτό ήρθε εις τον κόσμον αυτόν. Και όπως λέγει και ο Οίκος της εορτής -είναι ένα… να το πω χοντρικά, τροπάριον που ακούσαμε στον Όρθρον και λέγεται «οίκος» αυτό το ιδιαίτερο τροπάριο: «Ἦλθε – λέγει, εκεί - ἐκζητῶν τὴν εἰκόνα αὐτοῦ». « Ήλθε γυρεύοντας τη δική Του εικόνα». Γιατί ο άνθρωπος είναι εικόνα του Θεού Λόγου. Ακριβέστατα, δεν είναι εικών του Θεού ο άνθρωπος, αλλά είναι εικών του Θεού Λόγου του Ενανθρωπήσαντος, έστω κι αν είναι πρωθύστερον το σχήμα, ότι προϋπήρξε ο Αδάμ της Ενανθρωπήσεως του Υιού, ο δε Ιησούς Χριστός, με την ανθρωπίνη Του φύση είναι εικών του ουρανίου Πατρός. Συνεπώς ο άνθρωπος είναι εικών εικόνος. Μας το λέγει πολύ ωραία αυτό ο άγιος Ειρηναίος Λυώνος.

«Ἦλθε – λοιπόν - ἐκζητῶν τὴν εἰκόνα αὐτοῦ». «Ήλθε γυρεύοντας την εικόνα Του, τον άνθρωπο». Ειδικότερα, λέγει, ένα κεκραγάριο του Όρθρου, πάλι τροπάριο του Όρθρου είναι. Έχουν ειδική θέση, ειδική σημασία, γι'αυτό και έχουν ειδικά ονόματα αυτά όλα: «Ἐπὶ τὴν πηγὴν ἐπέστη, ἡ πηγὴ τῶν θαυμάτων, ἐν τῇ ἕκτῃ ὥρᾳ, τῆς Εὔας ζωγρῆσαι καρπόν». Λέγει: « Η Πηγή ήρθε και κάθισε στην πηγή· γιατί ο Χριστός είναι η πηγή της ζωής. Και ήρθε εκεί, που είναι η πηγή των θαυμάτων, το κεφαλάρι των θαυμάτων, ήρθε εκεί στην πηγή του Ιακώβ να καθίσει το μεσημέρι, ἐν τῇ ἕκτῃ ὥρᾳ». Ποιος; «Ζωγρῆσαι τῆς Εὔας καρπόν». Ζωγρέω-ῶ, κατά λέξη θα πει ψαρεύω. Αλλά εδώ, να μαζέψει τον καρπόν της Εύας. Ποιος ήταν ο καρπός της Εύας; Η Σαμαρείτιδα γυναίκα. Ήρθε εκεί ακριβώς για να μαζέψει τον καρπό της Εύας. Τι ωραία που είναι η Υμνογραφία και πόσο ακριβολογεί! Γι'αυτό και την χρησιμοποιούμε, αγαπητοί μου, πάρα πολλές φορές.

Ιδιαίτερα μας συγκινεί ο λόγος του Κυρίου που είπε στους μαθητάς Του: «Ἐπάρατε τοὺς ὀφθαλμοὺς ὑμῶν(:Σηκώστε τα μάτια σας να ιδείτε) καὶ θεάσασθε τὰς χώρας(: για να δείτε και δείτε τα χωράφια), ὅτι λευκαί εἰσι πρὸς θερισμὸν ἤδη». «Ότι λεύκαναν, άσπρισαν, ξεράθηκαν, έτοιμα για θέρισμα». Κι εννοούσε, εννοείται, τους πνευματικούς αγρούς, τους ανθρώπους.

Ο Κύριος ήθελε να τονίσει τις πνευματικές ανάγκες της κάθε εποχής- που πρέπει να κατανοούνται αυτές οι ανάγκες. Είναι μία ωραία εικόνα αυτών των κατάλευκων σταχυών που περιμένουν τον θερισμό. Δηλαδή, περιμένουν το Ευαγγέλιον. Να ωριμάσουν οι άνθρωποι.

Και ποιες είναι αυτές οι ανάγκες; Αγαπητοί μου, δύο θεμελιώδεις και βασικές. Όλα τα άλλα έπονται. Πρώτον: Η γνώσις του αληθινού Θεού και του Μεσσίου. Δεύτερον: Η λατρεία του αληθινού Θεού. Θα το λέγαμε ως εξής: Πολλές φορές χρησιμοποιώ τούτο το σχήμα, δεν πειράζει αν το επαναλαμβάνω. Τρία πράγματα είναι. Ο Θεός, εγώ, ο άνθρωπος, και ο τρόπος που θα προσεγγίσω τον Θεόν. Το μέσον. Έτσι, εγώ είμαι το υποκείμενο -δεν σας κάνω συντακτικό-· εγώ είμαι το υποκείμενο. Ο Θεός είναι το αντικείμενον. Και η σχέση μου με τον Θεό είναι ο τρόπος που θα πλησιάσω τον Θεό. Αν το θέλετε, και ο Θεός να πλησιάσει εμένα. Κατά το «ἔκλινεν οὐρανούς καί κατέβη». Εκείνος έρχεται και εγώ πηγαίνω και συναντούμεθα.

Έτσι, η γνώσις του Θεού είναι θεμελιωδεστάτης σημασίας. Βεβαίως. Αλλά και η οδός είναι σπουδαία. Είναι ο Μεσσίας. Ο Μεσσίας είναι η οδός. «Εγώ είμαι η Οδός», είπε ο Χριστός. Η οδός που οδηγεί πού; Προς τον Πατέρα. Αλλά και μετά, όταν γνωρίσω την οδόν –κρατήσατέ το αυτό, κάτι θα σας πω στο τέλος- και γνωρίσω και τον Πατέρα, βασικά, χοντρικά τον Θεόν, τότε δεν μου μένει παρά η λατρεία μου προς Εκείνον. Γιατί αυτός είναι ο σκοπός αυτής της γνώσεως.

Αλλά ας τα δούμε από πιο κοντά αυτά. Η γνώσις του αληθινού Θεού και του Μεσσίου. Αλήθεια, ο διάλογος που ανοίχθηκε με την Σαμαρείτιδα απέβλεπε εις την αποκάλυψιν του αληθινού Θεού. Οι Σαμαρείτες ήσαν περίπου ειδωλολάτρες. Από μία ιστορική ατυχία. Και δεν είχαν σαφή και ακριβή γνώση του Θεού. Αυτή η ιστορική ατυχία τους ήτανε, σας είπα, επαρχία ήταν, όλος ο Ισραήλ. Και μάλιστα έμεναν στο βόρειο μέρος, έμεναν οι δέκα φυλές. Από μία ιστορική ατυχία. Ε, καταληφθέντες από εχθρούς, έτυχαν μετοικεσίας. Αυτό που γίνεται σήμερα στην βόρειον Κύπρον. Να διώξομε από κει τους κατοίκους τους Έλληνας και να εποικίσομε Τούρκους.

Αυτό το πράγμα, αυτή η αλλαγή του πληθυσμού επιφέρει φοβερά αποτελέσματα. Είναι αρχαία η μέθοδος. Και την χρησιμοποιούν συνήθως οι βάρβαροι. Ναι. Ποτέ δεν την χρησιμοποιούν οι πολιτισμένοι άνθρωποι αυτήν την μέθοδο. Γι'αυτό, σας είπα, είχαν μία ιστορική ατυχία. Εν τοιαύτη περιπτώσει, σ’ αυτήν την αλλαγή των πληθυσμών, ξέχασαν τον αληθινό Θεό. Μπερδεύτηκαν με εκείνους οι οποίοι είχαν έρθει από άλλη περιοχή, από άλλη χώρα, και ήσαν σχεδόν -δεν ξέχασαν ολότελα τον αληθινό Θεό- σχεδόν είχαν καταντήσει ειδωλολάτρες. Το ίδιο συμβαίνει, είδατε, και στην εποχή μας, κατά δυστυχίαν. Η γνώσις, λοιπόν, του αληθινού Θεού φοβερά υστερεί, όπως και τότε και σήμερα, ανάμεσα εις τους Χριστιανούς μας. Ναι. Υστερεί!

Η αθεΐα δεν δέχεται καν την ύπαρξιν του Θεού. Ο πανθεϊσμός, αυτός που ταυτίζει τον Θεόν με την φύση ή θεοποιεί την φύση. Ο πανθεϊσμός συγχέει τον Θεό με τη φύση. Δηλαδή ειδωλολατρία. Ο δεϊσμός- δεϊσμός, δέλτα- δέχεται Θεόν υπερβατικόν, αδιάφορον όμως έναντι της Δημιουργίας. «Έκανε», λέγει, «ο Θεός τον κόσμον, δεν τον ενδιαφέρει πλέον τον Θεόν τίποτε. Ευρίσκεται εις την μακαριότητά Του. Τι δα;». Το λέμε. Χωρίς να το καταλαβαίνομε, είμαστε Δεϊσταί. «Τι δα; Ο Θεός θα ασχολείται μ’ εμάς τους μικρούς; Η δική Του η μεγαλοπρέπεια θα ασχοληθεί με εμάς;». Δεϊσμός είναι. Δεϊστική αντίληψις. Προσέξτε με δέλτα. Δεϊστική.

Η πολυθεΐα ακόμα, δέχεται θεωμένες τις δυνάμεις της φύσεως. Λέμε: «Τι ωραία πράγματα που δημιουργεί η φύσις! Τι πράγματα δημιουργεί ο ήλιος!». Ο ήλιος δημιουργεί; Ο ήλιος είναι δημιούργημα. Απλώς είναι όλα μέσα στο πρόγραμμα της Δημιουργίας, που ο Θεός έτσι όλα αυτά τα θέλει. Πάντως η πιο τραγική άγνοια του ανθρώπου μετά την πτώση των Πρωτοπλάστων είναι η άγνοια του Θεού. Το πρώτο σύμπτωμα. Ο Αδάμ και η Εύα Τον εγνώριζαν τον Θεόν. Τα παιδιά τους Τον εγνώριζαν τον Θεόν. Παρακάτω, παρακάτω, ελησμονούσαν τον Θεόν. Και Τον έχασαν από τον οπτικό τους ορίζοντα. Εκείνο που είχαν μπροστά τους ήτανε μόνον η φύσις. «Η φύση, ο ήλιος, όλα αυτά τα πράγματα εμένα με ζωογονούν. Αυτός λοιπόν είναι ο Θεός μου»... Αμέσως οι άνθρωποι ειδωλολάτρησαν. Είναι το πρώτο σύμπτωμα της πτώσεως. Η ειδωλολατρία. Οφειλομένη εις την άγνοιαν –υπογραμμίζω την λέξη «άγνοιαν»- του αληθινού Θεού.

Βέβαια αυτή η άγνοια του Θεού δημιουργούσε και άγνοια της αληθινής φύσεως του ανθρώπου. Ο άνθρωπος έχασε την γνώση του εαυτού του. Έτσι βλέπομε σε όλα τα φιλοσοφικά συστήματα…: «Ποιος είμαι; Εγώ, ποιος είμαι;. Δεν ξέρω...». «Ο άνθρωπος, αυτό το μυστήριο, αυτό το άγνωστον», έγραφε ο Αλέξης Καρέλ, ένας Γάλλος. Έγραψε ένα βιβλίο: «Ο άνθρωπος, αυτός ο άγνωστος». Άγνωστος. Ακόμα κι εκείνο που βλέπομε από την ανθρωπίνη φύση είναι άγνωστο. Δηλαδή ο οργανισμός του. Πόσο δε περισσότερο ο προορισμός του.

Έτσι, από τη στιγμή που ο άνθρωπος χάνει τον Θεό, χάνει και τον εαυτό του. Χάνει τη γνώση του Θεού, χάνει και την γνώση του εαυτού του. Διότι όταν πούμε ότι ο άνθρωπος είναι εικόνα του Θεού… τίνος Θεού; Αφού τον έχασα τον Θεό. Άρα λοιπόν έχασα και τον εαυτόν μου, ότι είμαι εικόνα του Θεού. Γι΄αυτό, λοιπόν, θαυμάσια λέγει ο οίκος, όπως σας είπα προηγουμένως, ο οίκος της ημέρας, ότι ο Θεός Λόγος «ἦλθε ἐκζητῶν τήν εἰκόνα αὐτοῦ». Ήλθε αναζητώντας την δική Του εικόνα.

Και τι λέγει τώρα ο Ιησούς εις την Σαμαρείτιδα; «Πνεῦμα ὁ Θεός». Πνεύμα ο Θεός. Και όπως αποκαλύπτει ο Θεός τον Εαυτόν Του στον Μωυσή και του λέγει, όταν τον ερώτησε ο Μωυσής προ της βάτου: «Τι θα πω εις τους Εβραίους όταν θα πάω στην Αίγυπτο που με στέλνεις; Ποιος Θεός σε στέλνει; Ποιο είναι το όνομά Σου;». Και απήντησε ο Θεός. -Ξέρετε Ποιος μιλούσε εκεί στην βάτον; Ο Θεός Λόγος μιλούσε. Υπογραμμίσατέ το αυτό. Δεν είναι ο Θεός Πατήρ. Είναι ο Θεός Λόγος. Όπως και εις το Σινά. Δεν είναι ο Θεός Πατήρ. Είναι ο Θεός Λόγος, ο μετά ταύτα Ενανθρωπήσας. Τι απαντάει λοιπόν ο Κύριος; «Ἐγώ εἰμι ὁ ὤν». «Αυτό θα πεις είναι το όνομα του Θεού που με στέλνει σε σας: Εγώ είμαι ο υπάρχων. Ἐγώ εἰμι ὁ ὤν». Μετοχή του εἰμί.

Εδώ έχομε μια πρώτη και μεγάλη προσέγγιση του Θεού. Ο Θεός είναι πνεύμα. Δηλαδή, είναι υπερβατικός Θεός. Πέρα από την Δημιουργία. Αυτό θα πει υπερβατικός Θεός. Και δεν συγχέεται, ούτε ταυτίζεται με την ύλη και τον κόσμο και τις δυνάμεις του. Τελείως έξω από αυτό το δημιούργημά Του. Γι'αυτό ακόμη και η λέξις Θεός είναι ανεπαρκής. Πρέπει να σας πω ότι ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός πολύ συχνά αναφέρεται σ΄ αυτό το θέμα, ότι και η λέξις Θεός είναι ανεπαρκής, επειδή λέγαμε και τον… Δία, τον λέγαμε θεό, και την φύση την λέμε θεό. Γι'αυτό ο Θεός τι είναι; Πώς θα Τον πούμε; Γι΄αυτό Τον αποκαλούμε «Ὑπέρθεον». Πάρα πολύ συχνά θα συναντήσομε αυτήν την έκφραση: «Ὑπέρθεον». Μάλιστα στις ευχές των Θεοφανίων: «Ὑπέρθεε». Τι θα πει «Ὑπέρθεε»; Δεν ξέρομε τι λέξη, Κύριε, να βρούμε και βάζουμε τη λέξη «Θεός». Αλλά επειδή η λέξις Θεός είναι κάπως πεπατημένη, γι'αυτό λέμε: «Είσαι πάνω από την έννοια Θεός». Ακόμη Τον λέμε «ὑπερούσιον». Λέμε «η ουσία του Θεού». Δεν έχει βεβαίως καμία σχέση με τη Δημιουργία, αλλά πού θα τα πούμε; Πώς θα τα ονοματίσομε; Έχομε αδυναμία ανθρωπίνης εκφράσεως, γνώσεως, ατέλειες, έχομε όρια. Και λέμε…βάζομε αυτό το «υπέρ» μπροστά και λέμε: «Ὑπερούσιε! Είσαι πάνω από όλες τις νοητές και μη νοητές ουσίες». Όλα αυτά δείχνουν ότι ο Θεός υπάρχει. Είναι ο ὢν, ο υπάρχων. Που υπάρχει πάντοτε. Γιατί λέγει: «Δεν ήμουν, ούτε θα είμαι. Υπάρχω». Και υπάρχει και εις το παρελθόν και εις το παρόν και εις το μέλλον. Είναι συνεπώς άνευ αρχής, άναρχος. Ελάτε τώρα να κατανοήσομε αυτό που λέγεται χωρίς αρχή... Και άπειρος!

Είναι Θεός ακόμη, προσωπικός. Όταν χρησιμοποιεί την μετοχή βέβαια του ρήματος εἰμί, τι σημαίνει εἰμί; Υπάρχω. Και τι σημαίνει «ἐγώ» ; Πάρα πολλές φορές συναντούμε αυτήν την φρασούλα στην Παλαιά Διαθήκη. Εκατοντάδες φορές τη συναντούμε. «Ἐγώ εἰμί Κύριος ὁ Θεός σου». «Ἐγώ εἰμί». Το «ἐγώ» εκφράζει πρόσωπον. Το «εἰμί» εκφράζει ύπαρξη. Συνεπώς μία ύπαρξις προσωπική. Πολύ σπουδαία πράγματα αυτά, αγαπητοί μου. Αρκεί να δει κανείς βυθισμένη την αρχαιότητα μέσα εις αυτήν την άγνοια. Είναι συνεπώς Θεός που διατηρεί αυτοσυνειδησία.

Απλά, πολύ απλά, αλλά δυνατά και καίρια, αυτήν την αλήθεια την αποκαλύπτει η Αγία Γραφή ως εξής: «Ὁ φυτεύσας τὸ οὖς οὐχὶ ἀκούει;». Αυτός που έκανε δισεκατομμύρια δισεκατομμυρίων αυτιά, όχι μόνον ανθρώπων, και στα ζώα, Αυτός δεν ακούει; «Ἢ ὁ πλάσας τὸν ὀφθαλμὸν οὐχὶ κατανοεῖ;». Εκείνος που έπλασε τα μάτια… -πόσες φορές σας το έχω πει, το ξέρετε, αγαπητοί μου, η μύγα, η μέλισσα…έξι χιλιάδες μάτια! Γιατί έχουν δύο μεγάλα σύνθετα μάτια- Εκείνος που έκανε τα μάτια, δεν βλέπει;». Αλλά εάν ακούει και βλέπει, σημαίνει ότι έχει αυτοσυνειδησία. «Ἐγώ εἰμί ὁ ὧν». «Εγώ είμαι ο υπάρχων». Ένας Θεός, ένας, μόνον ένας Θεός. Και η τελευταία αποκάλυψη που έγινε από τον Ιησούν Χριστόν, που είπε «Ἀπεκάλυψά σου τὸ ὄνομα τοῖς ἀνθρώποις» κ.λπ. «Απεκάλυψα το όνομά Σου εις τους ανθρώπους». Ποιο είναι το όνομα; Όχι εις πληθυντικόν αριθμόν, αλλά εις ενικόν, γιατί ο Θεός είναι Ένας, που τελειώνει το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο: «βαπτίζοντες αὐτούς εἰς τό ὄνομα -και όχι «εἰς τά ὀνόματα»- τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος». Αυτή είναι η πλήρης και τελευταία αποκάλυψις και στην Ιστορία και στην αιωνιότητα.

Αυτή λοιπόν είναι η αλήθεια περί Θεού. Έξω της Αγίας Γραφής υπάρχει σκότος βαθύ περί Θεού. Σ’ αυτών των προγόνων μας, των σοφών μας προγόνων, των Ελλήνων, που υποτίθεται ότι ήσαν εκλεπτυσμένοι στον νουν, ρίξτε μία ματιά εις την ειδωλολατρικήν θεολογίαν, να δείτε τι πίστευαν... Ναι. Φοβερά ανόητα πράγματα. Ορθά είπε ο Πασκάλ: «Εμείς σήμερα πιστεύομε σε έναν φιλοσοφικό Θεό (Οι πιο πολλοί σήμερα, των Χριστιανών μας, όντως πιστεύουν σ΄έναν φιλοσοφικόν Θεόν) τον Οποίον πλάθομε», λέγει ο Πασκάλ, «και όχι σε έναν αποκαλυπτόμενον Θεόν». Δεν θα τον επινοήσεις. Δεν θα τον πλάσεις. Αλλά θα σου αποκαλυφθεί. Και απεκαλύφθη εν προσώπω Ιησού Χριστού. Δυστυχώς, πόσοι Χριστιανοί σήμερα δεν πιστεύουν εις τον Ιησούν Χριστόν και μένουν εις το σκοτάδι της αγνωσίας του Θεού. Και το περίεργο ότι αντιδρούμε εις τον αποκαλυπτόμενον Θεόν κι επιμένομε να πλάθομε τον δικό μας, τον φανταστικό Θεό. Προχθές ακόμα ακούστηκε από το ραδιόφωνο, «Και στον Θεό», λέει, «εκείνον, όπως ο καθένας θέλει να τον πιστεύει», από ένα στόμα πολιτικού. «Όπως ο καθένας θέλει να τον πιστεύει»…

Το πρώτο,λοιπόν, σύμπτωμα του προπατορικού αμαρτήματος ήταν η άγνοια του Θεού. Και το πρώτο σύμπτωμα της σωτηρίας είναι η αληθής γνώσις του Θεού.

Ένα δεύτερο μυστήριον είναι η γνώσις του Μεσσίου, του προσώπου του Ιησού Χριστού, του Ενανθρωπήσαντος. Είναι η γνώση Εκείνου, ξαναλέγω, του Θεού Λόγου, που γίνεται άνθρωπος. Και γιατί γίνεται άνθρωπος; Γράφει ο άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων… λίγο θα ερμηνεύσω: «Μή τι ἆρα μάτην Υἱὸς Θεοῦ κατῆλθεν ἐξ οὐρανοῦ, ἢ ἵνα τὸ τηλικοῦτον τραῦμα (: «Ματαίως», λέγει, «έγινε άνθρωπος ο Θεός Λόγος; Ή ένα τέτοιο τραύμα…- Ποιο είναι το τραύμα; Της αγνωσίας του Θεού- θεραπεύσῃ;(:για να θεραπεύσει αυτό το τραύμα;). Μή τι μάτην ἦλθεν ὁ Υἰός ἵνα ὁ Πατήρ ἐπιγνωσθῇ (:Για να γίνει γνωστός ο Πατήρ, ματαίως ήλθε;). Ἐπέγνως τί ἐκίνησεν(:το κατάλαβες) ἐκ δεξιῶν θρόνον κατελθεῖν τον μονογενῆ; Πατήρ κατεφρονεῖτο, ἔδει Υἱόν διορθώσαντα (:ο Υιός έπρεπε να διορθώσει την καταφρόνησιν που είχαμε εμείς, τα κτίσματα, οι άνθρωποι, προς τον Πατέραν Θεόν) τήν πλάνην. Ἔδει γάρ τον δι' οὗ ἐγένετο τά πάντα, τόν δεσπότην τῶν ἁπάντων προσενεγκεῖν τά πάντα (:Εκείνος που τα έκανε όλα, Εκείνος να έρθει, για να μας πει για τον Πατέρα, για τον αληθινό Θεό). Ἔδει θεραπευθῆναι τό τραῦμα (:Έπρεπε να θεραπευθεί αυτή η πληγή της αγνοίας του Θεού). Τί γάρ ἦν ταύτης τῆς νόσου χεῖρον; Ἤ ἵνα λίθος ἀντί Θεοῦ προσκυνηθῇ;(:Τι χειρότερη αρρώστια θα μπορούσε να υπάρξει, από του να προσκυνείται το λιθάρι αντί του αληθινού Θεού;)».

Και τώρα η Σαμαρείτισσα, αγαπητοί μου, λέγει στον Κύριον: «Οἶδα –όταν ανοίχτηκε ο διάλογος· Γνωρίζω- ὅτι Μεσσίας ἔρχεται, ὁ λεγόμενος Χριστός(Μεσσίας είναι στην εβραϊκή γλώσσα, Χριστός είναι στην ελληνική γλώσσα. Ο ορισμένος υπό του Θεού, ο κεχρισμένος, Χριστός)· ὅταν ἔλθῃ ἐκεῖνος, ἀναγγελεῖ ἡμῖν πάντα (:Όταν εκείνος, λέει, θα έλθει, Αυτός όλα θα μας τα πει, αυτά τα οποία τώρα εμείς κουβεντιάζομε)». Από πού το εγνώριζε η Σαμαρείτις; Από τον Μωυσέα. Από την Πεντάτευχο. Με την ευκαιρία σας λέγω ότι οι Σαμαρείται εδέχοντο μόνον τα πέντε πρώτα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης. Όλα τα άλλα, Προφήτες κ.λπ. και τα ιστορικά βιβλία, όλα τα άλλα τα απέρριπτον. Γι'αυτό και ο Κύριος, όπου μίλησε, μίλησε από την Πεντάτευχον. Γι' αυτόν τον λόγο.

Και είχε ορθή γνώση βεβαίως αυτή η γυναίκα περί του αναμενομένου Μεσσίου, αν και ατελή. Γι'αυτό και ο Κύριος της απαντά: «Ἐγώ εἰμι ὁ λαλῶν σοι». «Εγώ είμαι, που τώρα σου ομιλώ. Εγώ είμαι ο Μεσσίας. Ήρθα. Εγώ είμαι». Αγαπητοί μου, πιο συγκλονιστική απάντηση δεν θα μπορούσε ποτέ να δοθεί. Ποιος ήταν μπροστά της; Ο Ενανθρωπήσας Θεός Λόγος. Ο Μεσσίας! Η γυναίκα αυτή κατεπλάγη. Εκείνος που ομιλεί στο Σινά είναι. Ο άγιος του Ισραήλ. Ο Κύριος. Αυτός είναι. «Και τον Πατέρα κανείς δεν γνωρίζει, αν δεν γνωρίσει τον Υιόν. Κανείς δεν έρχεται προς τον Πατέρα παρά δια του Υιού. Και ο αρνούμενος τον Υιόν, αρνείται και τον Πατέρα». Και είναι άθεος, με την διάσταση που δίδει η Αγία Γραφή. Το λέγει σαφώς ο ευαγγελιστής Ιωάννης. «Αυτός που δεν έχει», λέει, «τον Υιόν, δεν έχει ούτε τον Πατέρα».

Και η γνώσις του αληθινού Θεού και της φύσεώς Του, μας δίδει την πρώτη φάση στην σωτηρία μας. Και ποια είναι η δευτέρα φάσις; Η λατρεία. «Καὶ τοὺς προσκυνοῦντας αὐτὸν ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ δεῖ προσκυνεῖν». «Εκείνοι που Τον προσκυνούν, πρέπει να Τον προσκυνούν –προσέξτε- ἐν Πνεύματι (με το Π κεφαλαίο) καὶ Ἀληθείᾳ (το Α κεφαλαίο)».

Τι σημαίνει αυτό; Καταρχάς, είναι η προσκύνησις. Ύστερα η προσκύνησις είναι λατρεία. Άλλο πράγμα κάνω την προσευχή μου και άλλο πράγμα ανάβω ένα κερί, ή το καντήλι μου. Αυτό είναι λατρεία. Άλλο πράγμα, ήρθαμε εδώ να προσευχηθούμε, και άλλο να τελέσομε το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Αυτό είναι λατρεία. Άλλο η προσευχή και άλλο η λατρεία. Και η λατρεία είναι η αποδοχή του Θεού, η ταπείνωση μπροστά Του, η επίγνωση του Ποιος είναι ο Θεός και ποιος είναι ο άνθρωπος. Είναι η προσφορά της πίστεως. Είναι η προσφορά της αγάπης. Και αυτά όλα, τόσον εξωτερικά, με κινήσεις, όσο και εσωτερικά. Το ένα δεν καταργεί το άλλο. Ούτε το ένα συμπληρώνει το άλλο. Και τα δύο προσφέρονται ταυτόχρονα. Και το έσω και το έξω. Ο Κύριος βέβαια τονίζει την εσωτερική λατρεία. Όχι γιατί ήθελε να παραμερίσει την εξωτερική λατρεία. Αλλά γιατί οι Εβραίοι είχαν μείνει στην εξωτερική λατρεία. Και οι Σαμαρείται μείναν στην εξωτερική λατρεία. Αυτό ήταν όλο.

Αλλά οι Πατέρες βλέπουν κάτι ακόμα βαθύτερο και προσέξατέ το. Η προσκύνησις του Πατρός γίνεται «ἐν Πνεύματι». «Προσκυνείται», λέει, «ο Πατήρ, ἐν Πνεύματι καὶ Ἀληθείᾳ». Σας είπα, με Π κεφαλαίο, ἐν Πνεύματι. Όχι μόνο το ανθρώπινον πνεύμα, αλλά με το Άγιον Πνεύμα. Αλλά «καὶ Ἀληθείᾳ» -δοτική-, το Άλφα κεφαλαίο. Και ποια είναι η Αλήθεια; Είναι ο Χριστός. Είπε ο Χριστός: «Εγώ είμαι η Αλήθεια». Συνεπώς, ο Πατήρ προσκυνείται δια του τρίτου και δευτέρου Προσώπου της Αγίας Τριάδος. Αυτό θα πει «ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ δεῖ προσκυνεῖν». Κανείς δεν ομολογεί, αν θέλετε να το πλατύνομε, το πλαταίνει η Αγία Γραφή, η Καινή Διαθήκη, κανείς δεν ομολογεί τον Ιησούν «Κύριον», παρά με το Πνεύμα το Άγιον. Και κανείς δεν έρχεται προς τον Πατέρα, παρά δια του Υιού. Είναι η προσκύνησις και των τριών προσώπων της Αγίας Τριάδος με τη σχέση που αναφέραμε.

Αγαπητοί μου, αυτή είναι η πραγματικότητα. Έτσι, τα δύο αυτά πελώρια προβλήματα, η γνώσις του αληθινού Θεού και του Μεσσίου και η σχέση μου με τον Θεόν, δηλαδή η λατρεία, αποτελούν τα μεγάλα κεφάλαια της πίστεώς μας, που, αν το θέλετε, καταξιώνουν και αξιοποιούν το δικό μου το πρόσωπο. Γιατί από τη στιγμή που θα γνωρίσω Ποιος είναι ο Θεός, θα γνωρίσω και τον εαυτό μου.

756η ομιλία στην κατηγορία

« Ὁμιλίαι Κυριακῶν ».

Απομαγνητοφώνηση ομιλίας δια χειρός του αξιοτίμου κ. Αθανασίου Κ.

Μεταφορά της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας σε ηλεκτρονικό κείμενο και επιμέλεια: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

► Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ὁμιλίαι Κυριακῶν " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/diafora-uemata/omiliai-kyriakvn
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40r0WAxMpRb0tx6ts1zsQWMh

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Ὁμιλίαι Κυριακῶν».🔻
https://drive.google.com/file/d/1EiDp29JkRk7OQUNh2N_NVeJL2TTZ-FsY/view?usp=drivesdk

🎥 Βιντεοσκοπημένες ομιλίες της σειράς
«Ὁμιλίαι Κυριακῶν».🔻
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40ru7w20Jp2hDAJjA7k7mq_z

🔸📜 Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες της σειράς
«Ὁμιλίαι Κυριακῶν».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%E1%BD%89%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%AF%CE%B1%CE%B9%20%CE%9A%CF%85%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%BA%E1%BF%B6%CE%BD.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Οἱ Παιδαγωγίες τοῦ Θεοῦ.

†. Μια νέα καταπληκτική σελίδα μας εξιστορεί, αγαπητοί μου, ο ευαγγελιστής Ιωάννης, από τα θαύματα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.

    Είχε ανεβεί και αυτή την φορά ο Κύριος εις τα Ιεροσόλυμα. Και επεσκέφθη την κολυμβήθρα, δηλαδή τη δεξαμενή της Βηθεσδά, ή «προβατική κολυμβήθρα», όπως λέγεται επί το ελληνικότερον. Εκεί ήταν ένας τόπος πόνου και δυστυχίας. Γύρω από τη δεξαμενή που περιεστοιχίζετο από πέντε στοές, ευρίσκετο ένα πλήθος ασθενών ανθρώπων, που περίμεναν την θεραπεία τους. Βλέπετε, η αγάπη του Θεού είχε δώσει μία μικρή παρηγορία στον πονεμένο αυτόν λαόν, την εξής: Γράφει, σημειώνει ο ευαγγελιστής Ιωάννης: «Ἄγγελος γὰρ κατὰ καιρὸν κατέβαινεν ἐν τῇ κολυμβήθρᾳ, καὶ ἐταράσσετο τὸ ὕδωρ· ὁ οὖν πρῶτος ἐμβὰς μετὰ τὴν ταραχὴν τοῦ ὕδατος ὑγιὴς ἐγίνετο ᾧ δήποτε κατείχετο νοσήματι».

      Βέβαια, η κολυμβήθρα αυτή ήταν μία εικόνα του Μεσσίου· που θα εγίνετο η πηγή πάσης ιάσεως και θεραπείας. Σ’ αυτόν λοιπόν τον τόπο έφθασε κάποτε ο Ιησούς. Και προσήγγισε κάποιον ασθενή, που εγνώριζε ο Κύριος ότι ήταν πολύ καιρό εκεί κατακείμενος. Και του λέγει: «Θέλεις ὑγιὴς γενέσθαι;». «Θέλεις να γίνεις καλά;». Τι όμως σημαίνει ο τονισμός ότι η ασθένεια αυτού του ανθρώπου ήταν γνωστή εις τον Ιησούν;

      Και ήταν, αλήθεια, 38 ολόκληρα χρόνια παράλυτος! Μη δυνάμενος εύκολα από κει να μετακινηθεί. Για να φανεί το μέγεθος του θαύματος. Αλλά και η παιδαγωγία του Θεού, όπως θα δούμε στην συνέχεια.

     Τι είναι η ασθένεια; Λέμε: «Είμαι ασθενής». Τι σημαίνει αυτό; Τι είναι η ασθένεια; Είναι το αποτέλεσμα μιας διαταραχής σχέσεων του ανθρώπου με τον Θεό. Θα το ξαναπώ: Είναι μία διαταραχή σχέσεως του ανθρώπου με τον Θεό. Κι εκείνο το οποίον διαταράσσει την σχέσιν ανθρώπου και Θεού είναι η αμαρτία. Μόνον η αμαρτία. Εξάλλου θα φανεί αυτό ευθύς μετά, όταν ο Κύριος θα πει εις αυτόν τον παράλυτον, που θα τον έκανε καλά και που θα τον συναντούσε εις τις αυλές του ναού του Σολομώντος λίγες μέρες μετά: «Κοίταξε, ἴδε, να, έγινες υγιής. Πρόσεξε μην ξαναμαρτήσεις, για να μη σου γίνει κάτι χειρότερο». Και τι είναι αυτό το χειρότερο; Το χειρότερο, αγαπητοί μου, είναι η πώρωση της ψυχής. Εάν ξανααμάρτανε. Και ακόμα τι άλλο είναι; Και η αιωνία κόλασις.

      Οπότε βλέπομε, αγαπητοί, την σχέσιν ασθενείας και αμαρτίας με πάρα πολλή σαφήνεια. Λέμε στην Παράκληση της Θεοτόκου (και ποιος δεν ξέρει αυτόν τον στίχον της Παρακλήσεως;): «Ἀπὸ τῶν πολλῶν μου ἁμαρτιῶν, ἀσθενεῖ τὸ σῶμα, ἀσθενεῖ μου καὶ ἡ ψυχή». «Από τις πολλές μου αμαρτίες, αρρωσταίνει, ασθενεί και το σώμα και η ψυχή».

      Και επικυρώνει εν προκειμένω αυτήν την αλήθειαν η Σοφία Σειράχ και λέγει- είναι στο 38^ον κεφάλαιο. Μία μικρή παρενθεσούλα. Προσεγγίζομε εις αυτό το κεφάλαιον εις τα κατά Τρίτη θέματά μας και θα το δούμε αυτό εκτενέστερα. Είναι πολύ σπουδαίο. Εκεί ομιλεί περί ιατρού, ιατρικής, φαρμακοποιών, φαρμάκων και αμαρτίας που αρρωσταίνουν οι άνθρωποι. Τι λέγει λοιπόν το βιβλίο της Σοφίας Σειράχ; «Ἀπόστησον», λέει,  «πλημμέλειαν καὶ εὔθυνον χεῖρας, καὶ ἀπὸ πάσης ἁμαρτίας καθάρισον καρδίαν». «Πάρε τα χέρια σου μακριά και καθάρισέ τα από κάθε αμαρτία. Και έτσι να καθαρίσεις την καρδιά σου». Και προσθέτει, η Σοφία Σειράχ πάντοτε, επιγραμματικά μάλιστα: «Ὁ ἁμαρτάνων ἔναντι τοῦ ποιήσαντος αὐτὸν ἐμπέσοι εἰς χεῖρας ἰατροῦ». Δηλαδή «εκείνος ο οποίος αμαρτάνει απέναντι στον Δημιουργό του, θα πέσει στα χέρια του γιατρού». Κάποτε επισκεπτόμουν το στρατιωτικό μας Νοσοκομείο και πολύ επιθυμούσα να βάλω αυτήν την επιγραφή. Τελικά δεν τοποθετήθηκε. Δηλαδή πρόσεξε, άνθρωπε, θα αρρωστήσεις εάν παραβαίνεις τις εντολές του Θεού. Εάν, φερειπείν, πίνεις παραπάνω κρασί απ΄ό,τι πρέπει, δεν θα αρρωστήσεις; Εάν τρως παραπάνω από εκείνο που πρέπει, δεν θα αρρωστήσεις; Εάν ξενυχτάς και ασωτεύεις, δεν θα αρρωστήσεις; Βλέπετε εδώ με σαφήνεια πώς έχει το πράγμα. Μη μου πείτε ότι υπάρχουν άνθρωποι, οι οποίοι δεν μετέρχονται αυτόν τον άτακτον τρόπον ζωής. Θα το δούμε ευθύς παρακάτω.

     Ωστόσο, σε ένα ιατρικό συνέδριο που έγινε στο Bossey της Ελβετίας προ κάποιων ετών, ειπώθηκε ότι η αρρώστια είναι κάτι περισσότερο από την παρουσία ενός μικροβίου. Κάτι περισσότερον. Είναι πράγματα που τα διαπιστώνει αυτά και αυτή ακόμα η Ιατρική. Ή η λεγομένη, αν έχετε περί αυτής ακούσει, η λεγομένη Ιατρική της προσωπικότητος. Κάποτε, ένας μαθητής του Γιουνγκ, ασκούσε το επάγγελμά του στη Γαλλία. Και πήγε ένας νεαρός με νευρωτισμόν άφθονον. Ε, τον ερώτησε το ιστορικό του, τον έψαξε από δω, τον έψαξε από εκεί, και μέσα στο ιστορικό αυτό, ανεκάλυψε ο γιατρός ότι αυτός είχε συνδεθεί με μία κοπέλα, δασκάλα μάλιστα, της έφαγε τα χρήματα που είχε και μετά την εγκατέλειψε.  «Άκου», λέγει, «θα αποκαταστήσεις την ζημία και θα την παντρευτείς». Αυτός θύμωσε. «Και τι σχέση έχει», λέει, «αυτό με την νευρωτικότητά μου;». Αν έχει σχέση; Πάρα πολύ μεγάλη σχέση έχει. Θύμωσε αυτός ο νεαρός και έφυγε, πιστεύοντας ότι δεν είχε καμία σχέση το ένα με το άλλο. Και όμως, και όμως, είχε! Και μάλιστα άμεση σχέση το ένα με το άλλο.

       Βέβαια, εάν αρρωστήσομε, τι πρέπει να κάνομε; Καλά, αρρωστήσαμε.Τι πρέπει να κάνομε; Άνθρωποι είμεθα, δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην έχει αρρωστήσει ή λίγο ή πολύ. Πρώτα πρώτα θα φροντίσομε, αγαπητοί μου, να συμφιλιωθούμε με τον Θεό. Θα συμφιλιωθούμε με το μυστήριον της Ιεράς Εξομολογήσεως. Και κατόπιν, θα επισκεφτούμε τον ιατρόν.

     Συμβουλεύει πάλι η Σοφία Σειράχ και λέει: «Τέκνον(:Παιδί), ἐν ἀῤῥωστήματί σου μὴ παράβλεπε(δηλαδή: όταν αρρωστήσεις, μην παραβλέψεις την αρρώστια σου), ἀλλ᾿ εὖξαι Κυρίῳ, καὶ αὐτὸς ἰάσεταί σε». «Κάνε προσευχή εις τον Κύριον κι Εκείνος θα σε θεραπεύσει».

       Ο ιατρός, λοιπόν, ποιος είναι; Είναι από προσώπου Κυρίου. Επειδή κι Αυτός ο Κύριος Ιησούς εθεράπευε. Βέβαια ο κύριος σκοπός Του δεν ήτο να θεραπεύει. Ο κύριος σκοπός Του ήταν να αποκαλύψει τον Άγιον Τριαδικόν Θεόν και με την ανθρωπίνη φύση που πήρε, να είναι ο Θεός πια εις τους αιώνας των αιώνων μαζί με τους ανθρώπους. Εκείνοι οι οποίοι θα εσώζοντο βέβαια.

      Το θέμα της θεραπείας των ασθενειών, αγαπητοί μου, ήταν δεύτερο, αν το θέλετε. Δεύτερο. Εντούτοις ο Κύριος δεν παρέλειψε να θεραπεύει τους ασθενείς. Μάλιστα τι μας λέγει ο Απόστολος Πέτρος, ότι δεν έκανε τίποτε άλλο ο Κύριος όσο ήταν επάνω στη γη, παρά να θεραπεύει τους αρρώστους. Αλλά εάν ήταν αυτός ο κύριος σκοπός, τότε ο Χριστιανισμός- προσέξτε αυτό το σημείο- περιορίζεται όσο ο Χριστός ήταν επάνω εις την Γην. Δεν θα υπήρχαν εφεξής άρρωστοι; Και συνεπώς δεν θα είχε αξία ο Χριστιανισμός; Είδατε λοιπόν σαφώς ότι το να θεραπεύονται οι άρρωστοι από τον Κύριον ή γενικότερα από την Εκκλησία, αν θέλετε, δια των χειρών των Αποστόλων και των διαδόχων των Αποστόλων κ.τ.λ. θα ήτο κάτι πάρα πολύ περιορισμένον. Εκεί περιορίζεται ο Χριστιανισμός; Ο  Θεός να φυλάξει. Μη στενεύομε, εθελοτυφλούντες τα όρια και την σημασία του Χριστιανισμού.

     Λοιπόν· ωστόσο ο ιατρός είναι από προσώπου Κυρίου. Και πρέπει να έχει αυτήν την συνείδησιν ο ιατρός. Ότι είναι από προσώπου Κυρίου. Όποιος εμφανιστεί σε εμένα, φοιτητής της Ιατρικής ή ιατρός, νεόκοπος ιατρός, καινούριος, φρέσκος, του συνιστώ πάντοτε και του λέγω: «Πρόσεξε, απ’ το σπίτι σου όταν θα φεύγεις, θα κάνεις την πρωινή σου προσευχή και θα παρακαλέσεις τον Θεόν να σε φωτίζει να κάνεις μία καλή διάγνωση». Είναι γνωστό ότι η καλή διάγνωσις, η ακριβής διάγνωση είναι η μισή θεραπεία. Και ποιος δεν το ξέρει αυτό; Αλλιώτικα ο άρρωστος ταλαιπωρείται από ιατρού εις ιατρόν, γιατί ακριβώς δεν έχει γίνει αυτή η διάγνωσις. «Κι όταν έρθεις σε επαφή με τον ασθενή σου, πάλι θα κάνεις από μέσα σου μία προσευχούλα, μία νοερά προσευχή, να σε φωτίσει και να σε βοηθήσει. Γιατί μην ξεχνάς ότι είσαι από προσώπου Χριστού». Ναι. Και πρέπει να θεραπεύσεις.

      Θα ήτανε κάτι πολύ άσχημο, ο Χριστός να βρισκότανε μπροστά σε έναν άρρωστο και να μην τον θεράπευε. Μη νομίσετε, αυτό συνέβη εις τους εννέα μαθητάς. Όταν ο Κύριος ήταν επάνω εις το όρος Θαβώρ, οι εννέα ήταν κάτω στην πεδιάδα. Και τότε ένας πατέρας έφερε εκεί το παιδί του, το οποίο ήταν δαιμονισμένο σε μεγάλο βαθμό και έφερε αυτός ο πατέρας, ο ταλαίπωρος πατέρας, το παιδί του στους μαθητάς και αυτοί δεν μπόρεσαν να το θεραπεύσουν το παιδί. Παρότι επήραν αυτήν την άδειαν να θεραπεύουν. Και την εντολή μάλιστα. Αλλά κάπου απίστησαν. Κάτι έπαθαν οι μαθηταί. Θα ρωτήσουν αργότερα, όταν θα κατεβεί ο Κύριος και θα θεραπεύσει αυτό το παιδί, θα Τον ερωτήσουν: «Γιατί εμείς δεν μπορέσαμε;».

      Εν τω μεταξύ δε οι άλλοι οι γύρω, κάτι Φαρισαίοι, κάτι Γραμματείς, οι οποίοι δεν άφηναν ρούπι από κοντά τους τον Ιησούν Χριστόν, άρχισαν να καγχάζουν, να γελούν και να κοροϊδεύουν τους μαθητάς. Έτσι λοιπόν, δεν θα ήτανε μία κοροϊδία, να μην μπορεί η Εκκλησία, οι ιερείς, να θεραπεύσουν; Ξαναλέγω: Δεν είναι αυτό το κύριο στοιχείο του Χριστιανισμού. Και ύστερα, ποιος σας είπε ότι κατά κάποιον τρόπο δεν θα ήθελε ο Θεός να παραμένει μία αρρώστια; Θα δούμε και θα το σχολιάσομε αυτό λίγο πιο κάτω, ότι ο Ιησούς εγνώριζε ότι εκεί αυτός ο παράλυτος είναι 38 χρόνια εκεί. Πήγε και τον ρώτησε προηγουμένως άλλη φορά; Όχι. Όταν πήγε εκεί εις την κολυμβήθρα της Βηθεσδά, επήγε κατευθείαν εις αυτόν. Τι θα πει εγνώριζε; Εγνώριζε· που σημαίνει άφησε ο Κύριος, ο άνθρωπος αυτός, να ωριμάσει εις την αρρώστιά του. Γιατί; Γιατί απλούστατα μία αρρώστια έχει πολλάκις και κυρίως παιδαγωγικόν χαρακτήρα. Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό. Αν λοιπόν ο Θεός δεν θέλει έναν άνθρωπο να τον θεραπεύσει, αν ο Θεός δεν θέλει να θεραπεύσει εμένα, πού το ξέρω εγώ; Κι αν έτσι με τον τρόπον αυτόν δεν με παιδαγωγεί;

     Ωστόσο συνεχίζομε τι λέει η Σοφία Σειράχ για τον ιατρόν. Λέει: Μάλιστα είναι ο πρώτος στίχος του 38^ου κεφαλαίου. Λέει: «Τίμα ἰατρὸν(:Να τιμάς τον ιατρόν) πρὸς τὰς χρείας αὐτοῦ τιμαῖς αὐτοῦ, καὶ γὰρ αὐτὸν ἔκτισε Κύριος. Παρὰ τοῦ Ὑψίστου ἐστὶν ἴασις». Δηλαδή, να τιμάς τον γιατρό. Ο Θεός έκανε τον γιατρό για τις ανάγκες σου. Βλέπετε; Προεβλέπετο ότι θα πέσει ο Αδάμ. Και θα εισρεύσουν οι αρρώστιες και τα δεινά.

     Και δια μεν τον άνθρωπο του έδωσε την δυνατότητα να αναπτύξει κάπως τον πολιτισμόν. Όχι σε υπερθετικόν βαθμόν όμως. Γιατί μετά ο πολιτισμός είναι ένας κίνδυνος εις τα χέρια του ανθρώπου. Το ξαναλέγω, κίνδυνος. Σαν να βάλεις στα χέρια ενός μικρού παιδιού σπίρτα και να του πεις: «Ε, κάνε τα ό,τι θέλεις». Θα σου βάλει φωτιά στο σπίτι. Έτσι λοιπόν εδώ ο πολιτισμός απαλύνει, γλυκαίνει κάπως την τραχιά ζωή του ανθρώπου. Να κάνει κατοικία, να κάνει ένδυμα, τέλος πάντων, πολιτισμόν.

        Αλλά έδωσε όμως και την Ιατρικήν Επιστήμην. Έδωσε και τα φάρμακα. Για να μπορεί ο άνθρωπος να βρίσκει μία, εκεί, ανακούφιση. Λοιπόν, τι; Για τις ανάγκες σου, λέει, ο Κύριος έκτισε τον ιατρόν.

     Αλλά, θα πας στον γιατρό. Προσέξτε όμως. Έλεγε ο Παράκελσος: «Ο ιατρός νοσηλεύει, ο Θεός θεραπεύει». Πόσο χαίρομαι όταν έρχονται άνθρωποι και μου λένε: «Πήγα στον γιατρό και μας είπε: ‘’Τώρα δεν μπορούμε εμείς τίποτα παρακάτω να κάνομε. Ο Θεός έχει τον λόγον’’». Το χαίρομαι αυτό. Όταν οι γιατροί μας ομολογούν ότι τα όριά τους είναι περιορισμένα. Και ότι από κει και πέρα είναι θέμα Θεού. Αλλά ακριβέστερα είναι αυτό. Ο γιατρός νοσηλεύει. Θα σε κοιτάξει, να, ετούτα θα εκείνο. Αλλά τελικά την θεραπεία θα την πάρεις από τον Θεό.

      Και θα συμπληρώσει μάλιστα ο Σοφός Σειράχ: «Καὶ ἰατρῷ δὸς τόπον -δηλαδή παραχώρησέ του την δυνατότητα να σε θεραπεύσει-, καὶ γὰρ αὐτὸν ἔκτισε Κύριος, καὶ μὴ ἀποστήτω σου, καὶ γὰρ αὐτοῦ χρεία». Δηλαδή, μην τον διώξεις τον γιατρό. Τον έχεις ανάγκη. Τον έχεις ανάγκη πραγματικά. Και μάλιστα ένα άλλο χωρίο λέει: «Υπάρχει ευόδωσις εις τον ιατρόν, να ανακαλύψει κάποια στιγμή την αρρώστιά σου και να σε βοηθήσει».

     Αποτεινόμενος ο Κύριος στον παράλυτο τον ερωτά: «Θέλεις ὑγιὴς γενέσθαι;». Θέλεις να γίνεις καλά; Περίεργη, αγαπητοί μου, αλήθεια, περίεργη ερώτησις. Να πάω στον γιατρό και να με ρωτήσει ο γιατρός αν θέλω να γίνω καλά. Θα ΄λεγε κανείς, περιττεύει αυτή η ερώτησις. Μα γι΄αυτό, γιατρέ μου, ήρθα. Για να με κάνεις καλά. Και με ρωτάς εάν θέλω να γίνω καλά; Εντούτοις, όταν ο Κύριος είπε «Θέλεις να γίνεις καλά; Και υγιής;», αυτό Του το ερώτημα είχε ένα βάθος. Αποτείνεται ο Κύριος στην προαίρεση του ανθρώπου. Και υπονοεί την ολοκληρίαν της υγείας. Θα το ξαναπώ: την ολοκληρίαν της υγείας. Δηλαδή να γίνεις ο όλος άνθρωπος καλά. Διότι, πιστεύω δεν θα διαφωνήσετε μαζί μου, ότι πολλοί θα ήθελαν να γίνουν υγιείς, φερειπείν …να περάσει το στομάχι τους, να μην έχουν έλκος, να περάσει το στομάχι τους, αλλά μόνον σωματικά. Και όχι ψυχικά ή και πνευματικά. Δηλαδή να μην υπάρχει αυτή η θεραπεία, να δώσει την ολοκληρίαν εις τον άνθρωπον. Όπως το είδαμε εδώ πέρα και το είπαμε, ότι ποια είναι η ασθένεια έναντι του Θεού; Διασάλευσις της τάξεως. Μπαίνει η αμαρτία. Γιατί θέλεις μόνον, αδελφέ μου, να γίνει το στομάχι σου καλά; Για να γίνεις πάλι γαστρίμαργος; Γιατί δεν ζητάς επί παραδείγματι να είσαι ο τακτικός στην τροφή σου; Πρέπει να φάμε για να ζήσουμε, αναμφισβήτητα. Αλλά ο τακτικός όμως εις την ζωήν σου και στο φαγητό σου.Έτσι, βλέπετε, δεν ζητάμε την ολοκληρία της θεραπείας. Δηλαδή την θεραπεία και της ψυχής μας από τα πάθη μας. Αλλά ζητάμε μόνο να γίνομε καλά σωματικά, για να ξαναρίψομε αυτό το ταλαίπωρο σώμα μας εις την εκδαπάνησή του στην αμαρτία. Στην πορνεία, στη μέθη, στα ναρκωτικά και δεν ξέρω τι άλλο...

     Θέλει ακόμα να του πει, όταν τον ερωτά ο Κύριος, ότι δεν είναι μόνο το νερό της κολυμβήθρας, στο οποίο περιμένεις να μπεις μέσα και λες ότι «ἄνθρωπον οὐκ ἔχω». Άλλο μεγάλο εκείνο το θέμα. «Ἄνθρωπον οὐκ ἔχω»… Μάλιστα ο ιερός Χρυσόστομος λέει ένα χαριτωμένο: «Εγώ για σένα έγινα άνθρωπος. Και λες ότι δεν έχεις άνθρωπον;». Ώστε όταν ταράσσεται το νερό να με ρίχνει μέσα στην κολυμβήθρα κτλ.

     Αγαπητοί μου, μην πιστεύει κανείς ότι ήταν μόνον το νερό. Αλλά ήτανε και ο Ιησούς Χριστός. Δεν είναι λοιπόν μόνον η Ιατρική, αλλά είναι κι ο Θεός. Πρώτα λοιπόν ο Θεός, μετά είναι η Ιατρική. Προσέξτε, δεν θα υποτιμήσομε την Ιατρική. Αλλά πρώτα ο Θεός και μετά η Ιατρική. Γιατί κάνουν το λάθος και λένε: «Ε, θα κάνω προσευχή και δεν θα πάρω στον γιατρό». Λάθος! Αν ο Θεός έδωσε την Ιατρική σημαίνει ότι πρέπει να πας και στον γιατρό. Μόνο, θα ιεραρχήσεις τα πράγματα. Πρώτα ο Θεός και μετά η Ιατρική. Όπως μας συμβουλεύει και το βιβλίο της Σοφίας Σειράχ, όπως σας είπα προηγουμένως.

    Παρατηρούμε ένα σημαντικό σημείον. Αυτό το οποίο ήδη σας ανέφερα. Σημειώνει ο ιερός Ευαγγελιστής ότι «γνοὺς ὁ Ἰησοῦς ὅτι πολὺν χρόνον ἔχει». Εγνώριζε ο Ιησούς ότι έχει πολύν καρό εκεί εις τις πέντε στοές παρά την λίμνην, δηλαδή την δεξαμενή. Αυτό σημαίνει ότι η ασθένεια του παραλύτου, δεν είχε διαφύγει της γνώσεως και προσοχής του Θεού. Δεν είχε διαφύγει. Τότε η ασθένεια του ανθρώπου θα είχε παιδαγωγικό χαρακτήρα. Είμαι άρρωστος για να παιδαγωγηθώ. Ζούσε ο νέος αυτός… ήταν 38 χρόνια παράλυτος. Πρέπει  να τον λογαριάσομε καμιά εξηνταριά χρονώ άνθρωπο. Έζησε έκφυλη ζωή, άσωτη ζωή, μέχρι παραλυσίας.

    Έτσι, βλέπομε, έχει παιδαγωγικό χαρακτήρα η αρρώστια. Κάτσε εκεί, να ΄ρθει το μυαλό, να καταλάβεις. Αυτό θα πει παιδαγωγικό χαρακτήρα. Πάλι για τον άνθρωπο, για τη σωτηρία του. Ιδιαιτέρως αυτό πρέπει να το προσέξομε. Πολύ πρέπει να το προσέξομε. Λέγει ο Θεός, στο Δευτερονόμιο: «Πατάξω κἀγὼ ἰάσομαι». «Εγώ θα χτυπήσω, Εγώ θα θεραπεύσω».

    Πρέπει σε μία ασθένειά μας να αναζητούμε μήπως κάπου προσκρούομε στο θέλημα του Θεού. Βέβαια κάθε ασθένεια δεν είναι αποτέλεσμα της παραβάσεως των εντολών του Θεού. Αυτό είναι γνωστό. Και μάρτυς η Γραφή, αν το θέλετε. Ο Ιώβ περιέπεσε σε εκείνη την άφατη περιπέτεια, χωρίς να είναι εκείνος που πλήρωνε τις αμαρτίες του. Διότι δεν μπορούσε να δει το παρασκήνιο· που πήγε ο διάβολος και ζήτησε κ.τ.λ. κ.τ.λ. την ιστορία την ξέρετε, για να μην αργώ περισσότερο. Έτσι σήμερα εμείς πολλά πράγματα γνωρίζομε. Όπως και την ιστορία του Ιώβ τη γνωρίζομε. Ο Ιώβ όμως δεν εγνώριζε γιατί έγινε λεπρός, έχασε τα παιδιά του, άφατη δυστυχία, άφατη δυστυχία! Και σήμερα είναι το υπόδειγμα της υπομονής. Και μάλιστα, αν το θέλετε, είναι και τύπος του Ιησού Χριστού.

      Όμως το ίδιο συνέβη και με τον Τωβίτ. Δεν θα εξιστορήσω περισσότερα. Ή εκείνος ο εκ γενετής τυφλός. Ρωτούν οι μαθηταί: «Κύριε, ποιος αμάρτησε;(Γιατί έτσι λέγαν οι Εβραίοι. Ότι μπορούσε να είχε αμαρτήσει οπωσδήποτε κάποιος). Οι γονείς του ή αυτός; Μα αφού γεννήθηκε τυφλός; Πότε θα προλάβαινε να αμαρτήσει;». Και ο Κύριος είπε: «Ούτε αυτός αμάρτησε, ούτε οι γονείς του, αλλά αυτό ήτο για την δόξα του Θεού». Μπορούσε να υπηρετήσει, λοιπόν, την δόξα του Θεού. Όπως και υπηρέτησε. Και ο άνθρωπος αυτός ηκολούθησε τον Χριστόν, έγινε Χριστιανός. Ορίστε. Όριστε. Πάντως το θέμα είναι ότι έχομε πάρα πολλές περιπτώσεις, οι οποίες δεν είναι αποτέλεσμα αμαρτιών. Ο Θεός ξέρει. Πάντως με όλες αυτές τις περιπτώσεις ένα κέρδος έχομε: την παιδαγωγία του λαού.

       Αγαπητοί, στην ιστορία του Ισραήλ πάντοτε ακολουθείται τούτο το σχήμα: Αποστασία-τιμωρία- μετάνοια- σωτηρία. Και αυτό το σχήμα δεν είναι μόνον για έναν λαό. Είναι και για κάθε πρόσωπο. Και για κάθε πρόσωπο, σας το ξαναλέγω. Ο Θεός παιδαγωγεί για να μας σώσει. Πώς θα σας φαινόταν όταν ο Θεός αφήνει τον λαό Του να μείνει στην έρημο 40 ολόκληρα χρόνια! Ήταν υπόθεσις ολίγων ημερών. Περνώντας από εκεί που σήμερα είναι το Σουέζ, να περάσει ο λαός και να πάει στη γη Χαναάν. Γιατί άφησε ο Θεός τον λαό Του 40 χρόνια; Για να τον παιδαγωγήσει. Η έρημος ήταν αχμηρά. Η έρημος ήταν περιπέτεια. Κι όμως αφήνει εκεί 40 χρόνια τον λαό Του, για να παιδαγωγηθεί.

     Μην λησμονούμε εκείνον τον γραφικόν λόγον, που λέει στην προς Εβραίους ο Απόστολος Παύλος: «Ὁ Θεός ὑμῖν ὡς υἱοῖς διαλέγεται· υἱέ μου, μὴ ὀλιγώρει παιδείας Κυρίου(δηλαδή: μην αποφεύγεις την παιδαγωγία του Κυρίου), μηδὲ ἐκλύου ὑπ᾿ αὐτοῦ ἐλεγχόμενος(:ούτε να αποκάμνεις και να αγανακτείς όταν ελέγχεσαι από τον Κύριον). Ὅν γὰρ ἀγαπᾷ Κύριος παιδεύει». Δηλαδή: «Παιδαγωγεί εκείνον που αγαπά ο Κύριος, τον παιδαγωγεί». «Μαστιγοῖ δὲ πάντα υἱὸν ὃν παραδέχεται – Δεν θα πάω να δείρω το παιδί του γείτονα, όταν…, όταν… Θα δείρω το δικό μου το παιδί. Γιατί εγώ παραδέχομαι ποιο είναι το παιδί μου-«Μαστιγοῖ δὲ πάντα υἱὸν ὃν παραδέχεται· ἐπὶ τὸ συμφέρον». Κι αυτό πάντα για κάποιο συμφέρον. Ποιο είναι αυτό το συμφέρον; Ακούσατέ το: «Εἰς τὸ μεταλαβεῖν τῆς ἁγιότητος αὐτοῦ». Για να γίνομε μέτοχοι της αγιότητος του Θεού. Αμήν.

834η ομιλία στην κατηγορία
« Ὁμιλίαι Κυριακῶν ».

Απομαγνητοφώνηση ομιλίας δια χειρός του αξιοτίμου κ. Αθανασίου Κ.

Μεταφορά της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας σε ηλεκτρονικό κείμενο και επιμέλεια: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

► Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ὁμιλίαι Κυριακῶν " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/diafora-uemata/omiliai-kyriakvn
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40r0WAxMpRb0tx6ts1zsQWMh

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Ὁμιλίαι Κυριακῶν».🔻
https://drive.google.com/file/d/1EiDp29JkRk7OQUNh2N_NVeJL2TTZ-FsY/view?usp=drivesdk

🎥 Βιντεοσκοπημένες ομιλίες της σειράς
«Ὁμιλίαι Κυριακῶν».🔻
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40ru7w20Jp2hDAJjA7k7mq_z

🔸📜 Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες της σειράς
«Ὁμιλίαι Κυριακῶν».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%E1%BD%89%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%AF%CE%B1%CE%B9%20%CE%9A%CF%85%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%BA%E1%BF%B6%CE%BD.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Τα ειδωλολατρικά έθιμα του πρωτομαγιάτικου στεφανιού και της φωτιάς του Κλήδονα.

†.Στο Νότιο Βασίλειο βασιλεύς ήτο ο Άχαζ και ανέλαβε την βασιλείαν εις ηλικίαν 20 ετών. Και εβασίλευσε 16 όλα χρόνια. Αυτός όμως «οὐκ ἐποίησε τὸ εὐθὲς ἐν ὀφθαλμοῖς Κυρίου Θεοῦ αὐτοῦ πιστῶς, ὡς Δαυὶδ ὁ πατὴρ αὐτοῦ». Δηλαδή στάθηκε, μάλιστα σε σύγκριση με όλους προηγουμένους του, ο χειρότερος βασιλιάς της Ιουδαίας. Ο σκληρότερος, ο φοβερότερος, και ο πιο ειδωλολάτρης.

     Ακούσατε λοιπόν λίγα λόγια γι’ αυτόν: «Καὶ ἐπορεύθη, ἐν ὁδῷ βασιλέων ᾿Ισραήλ, καί γε τὸν υἱὸν αὐτοῦ διῆγεν ἐν πυρὶ κατὰ τὰ βδελύγματα τῶν ἐθνῶν, ὧν ἐξῇρε Κύριος ἀπὸ προσώπου τῶν υἱῶν ᾿Ισραήλ». Τι έκανε, λέγει; Ακούστε τι έκανε: «Τὸν υἱὸν αὐτοῦ διῆγεν ἐν πυρὶ»! Εδώ υπάρχουνε δύο ερμηνείες. Και οι δυο ευσταθούν. Βεβαίως στον Ιερεμία συναντούμε το εξής -στο έβδομο κεφάλαιο, στίχος 31 και στο 19 κεφάλαιο, στίχος 5- συναντούμε το εξής, ότι αφού εισήχθη η λατρεία του Βάαλ, οι Εβραίοι εθυσίαζαν τα παιδιά τους στον Βάαλ. Ήτο φοβερή η λατρεία του Βάαλ. Φοβερή! Διότι επύρωναν το άγαλμά του, που ήταν μεταλλικό και στην αγκαλιά του έριπταν ζωντανά τα παιδιά τους! Και τα εθυσίαζαν, τα έκαιγαν τα παιδιά τους για να προσφέρουν θυσία εις τον θεόν, για να πάνε καλά οι δουλειές τους παρακάτω κλπ. κλπ. Και μάλιστα, συνήθως τα πρωτότοκα παιδιά τους και τα πιο καλύτερα παιδιά τους θυσίαζαν. Φοβερό πράγμα, φοβερό!

       Υπήρχε όμως και μια άλλη περίπτωσις. Εδώ δεν μπορούμε να ξέρουμε εκείνο το «διῆγεν ἐν πυρί», τι ακριβώς συνέβη με τον Άχαζ· ότι περνούσε -το ρήμα διάγω θα πει περνάω- περνούσε το παιδί του στη φωτιά. Γι’ αυτό ομοίως ομιλεί η Αγία Γραφή και μάλιστα μετά βδελυγμίας. Τι είναι; Άναβαν φωτιές, κατά τα ειδωλολατρικά έθιμα και περνούσαν τα παιδιά τους πάνω από τις φωτιές, ώστε με τον τρόπον αυτόν τα παιδιά να είναι σιδερένια, γερά, να μην έχουν αρρώστιες … κι άλλα πολλά.

      Θα μου πείτε: «Μα αυτό το κάνουμε κι εμείς!». Μάλιστα αγαπητοί μου, το κάνουμε και εμείς! Το ξέρετε αυτό ότι το κάνουμε και εμείς; Εγώ το ‘χω δει πολλές φορές. Πολλές φορές το ‘χω δει, για να μην πω ότι το ‘χω και υποστεί ίσως, σαν μικρός … ναι, ναι! Πώς το έχω υποστεί; Μέσα σ’ έναν κόσμο που κάνει πολλά, τα παιδιά πώς μπερδεύονται … -γίνονται θύματα αυτών των καταστάσεων. Ιδού πώς. Όπως ξέρετε την Πρωτομαγιά κάνουμε τον «Μάη». Ειδωλολατρικό έθιμο αυτό ε; Οι Χριστιανοί δεν κάνουνε «Μάηδες» έξω απ’ την πόρτα τους, ούτε βάζουνε πέταλα, ούτε σκόρδα, ούτε κρομμύδες. Οι Χριστιανοί δεν κάνουν τίποτε απ’ αυτά τα πράγματα. Ούτε δίχτυα ψαράδικα, ούτε καλάμι, τίποτα απ’ όλα αυτά, δεν βάζουν τίποτε απ’ όλα αυτά. Τ’ ακούτε, σας παρακαλώ; Αυτά κάναν οι Εβραίοι, αυτά τα βδελύγματα και ο Θεός τους σιχάθηκε και τους οδήγησε εκεί που τους οδήγησε- γιατί θα οδηγήσει και εμάς με τη σειρά μας, εκεί που θα μας οδηγήσει. Και το βλέπει κανείς πού πηγαίνει ο λαός μας…

      Λοιπόν, οι Χριστιανοί τέτοια πράγματα δεν κάνουν. Εν τοιαύτη περιπτώσει, αυτόν τον «Μάη», δηλαδή αυτό το στεφάνι, το οποίον βάζουν στην πόρτα τους και το βάζουν ως «αποτρόπαιον του κακού», δηλαδή να φύγει το κακό, να διώξει - το στεφάνι τώρα ε! Το σκόρδο, η κρομμύδα! - να διώξει το κακό από το σπίτι, να μην μπει μέσα στο σπίτι! Κάπου εις την εορτή του Ιωάννου, τον Ιούνιο, κάπου εκεί, δεν είμαι σίγουρος ακριβώς … μου φαίνεται 24 Ιουνίου … μου φαίνεται εκείνη την ημέρα, τα στεφάνια αυτά τα βγάζουν από τις πόρτες, τα βάζουν όλα μαζί, η γειτονιά τώρα, το δίπλα σπίτι, το παραπέρα σπίτι, βάζουν τα στεφάνια όλα αυτά μαζί, βάζουν φωτιά και τα καίνε. Και πηδούν πάνω από την φωτιά. Δεν πηδούν; Δεν το ‘χετε δει αυτό να πηδούν; Πηδούν πάνω από τις φωτιές. Γιατί πηδούν; Πηδούν γι’ αυτόν τον λόγο. Βέβαια, αυτά μείνανε σαν απομεινάρια που πολλές φορές έχουμε χάσει το πραγματικό τους νόημα και την αληθινή τους διάσταση. Όμως ή το καταλαβαίνομε ή δεν το καταλαβαίνομε, κάνουμε μία ειδωλολατρική πράξη, που σαφώς λέγει ο Θεός στην Παλαιά Διαθήκη: «Δεν θα περνάς το παιδί σου, ούτε τον γιο σου, ούτε την κόρη σου, πάνω από τη φωτιά». Διότι εθεωρείτο η φωτιά σαν ένα καθαρτήριον πράγμα, που περνώντας από κει ο άνθρωπος φεύγουν κι οι αρρώστιες, φεύγουν κι όλα. Και μετά;  Και μετά παίρνουν οι νοικοκυρές εκείνη την στάχτη και την πάνε στο τζάκι τους, μέσα στο σπίτι! Όλα αυτά, αγαπητοί, - ή δεν είναι έτσι; - είναι τα βδελύγματα που τα σιχαίνεται ο Θεός.

     Όταν κάποτε από μία απειλή ότι θα ξαναπάει ο Ναβουχοδονόσωρ - δεν είναι στο βιβλίο των Βασιλειῶν - θα ξαναπάει ο Ναβουχοδονόσωρ  στα Ιεροσόλυμα να τα καταστρέψει, διότι είχε σκοτώσει κάποιος με την συμμορία του εκείνον που είχε εγκαταστήσει διοικητήν ο Ναβουχοδονόσωρ, φοβήθηκαν οι Εβραίοι και… σου λέει: «Εδώ τώρα πια ο Ναβουχοδονόσωρ θα μας πετσοκόψει». Μάζεψαν τα πράγματά τους και σηκώθηκαν κι έφυγαν κατευθυνόμενοι προς Αίγυπτον. Τους ηκολούθησε και ο προφήτης Ιερεμίας, ο ταλαίπωρος και ταλαιπωρημένος αυτός προφήτης. Ο προφήτης που σε όλη του τη ζωή κλαίει, κλαίει, κλαίει… Ο προφήτης Ιερεμίας. Τους ακολουθεί. Κάποια στιγμή -εκεί δε χάνουμε και τα ίχνη του, δεν ξέρουμε παρακάτω τι απέγινε· πιθανότατα τον εσκότωσαν οι Εβραίοι τον προφήτη Ιερεμία, αφού πέρασε πολλά. Μέχρι και σε βόθρο τον βάλανε μέσα, να τον πνίξουν! Και ποιος; Ένας ιερεύς του Ναού, κατ’ εντολήν του βασιλέως.

     Λοιπόν αγαπητοί, στον δρόμο τι αντελήφθη ο προφήτης Ιερεμίας; - Μια που θίγουμε αυτά τα βδελύγματα -: Αντελήφθη οι γυναίκες να κάνουν πίτες σε στρογγυλά ταψιά. Θα μου πείτε, τι απλούστερον το να ‘χουμε ένα σινί - πώς το λέτε - κι εκεί μέσα να κάνουμε πίτα στρογγυλή, στρογγυλό σινί. Αλλά το να κάνεις σε στρογγυλό σινί, δεν έχει καμία σημασία γιατί, τι θα πει τετράγωνο, τι θα πει τρίγωνο, τι θα πει στρογγυλό … δεν έχει καμία σημασία το σχήμα. Γι’ αυτές είχε σημασία. Ήταν προς τιμήν της Σελήνης, της θεάς Σελήνης. Δηλαδή προς τιμήν του φεγγαριού, που είναι στρογγυλό. Κι έκαναν την πίτα προς τιμήν της θεάς Σελήνης. Όταν το αντιλήφθηκε αυτό ο Ιερεμίας - που το ‘χανε πάρει οι Εβραίες από τους γύρω ειδωλολατρικούς λαούς - ανέβηκε πάνω σε μία πέτρα, σ’ ένα βράχο κι άρχισε να φωνάζει - τώρα φεύγουν ε; Φεύγουν αυτεξόριστοι για την Αίγυπτο, είναι σε κατάσταση δηλαδή πολύ άσχημη - και λέγει: «Μα επιτέλους δεν θα καταλάβετε ποτέ σας ότι εξαιτίας αυτών των βδελυγμάτων, δεν μπορούμε πουθενά να στεριώσουμε και μας κυνηγάει η οργή του Θεού;».  Και τι απήντησαν - οι γυναίκες! Όχι οι άνδρες… – τι απήντησαν, ξέρετε; Ακούστε τι απήντησαν, το φοβερό. Γιατί η γυναίκα όταν πιστεύει, πιστεύει. Όταν όμως δεν πιστεύει, είναι φοβερή! Είναι φοβερή η γυναίκα όταν είναι άπιστη. Φοβερή, σκύλα σκέτη! Όταν δεν πιστεύει στον Θεό. Και τι απαντούν στον προφήτη Ιερεμία; «Είδαμε την προκοπή μας τόσα χρόνια που πιστεύαμε εις τον Θεόν, τον δικό σου. Λοιπόν, δεν έχουμε ανάγκη από τον Θεό σου. Θα λατρεύομε τη Σελήνη». Αυτό απήντησαν οι γυναίκες.

     Εκεί, αγαπητοί μου, ιστορικά, τα ίχνη του Ιερεμίου χάνονται. Φαίνεται πως τον σκότωσαν. Αυτό ήτο το τέλος των προφητών όταν φώναζαν, φώναζαν στον λαό να απέχει από την ειδωλολατρία. Κι αυτή είναι η ιστορία πραγματικά της ειδωλολατρίας με τις επιπτώσεις της.

Απόσπασμα απο την 13η ομιλία στην κατηγορία :
«Δ΄ Βασιλειῶν»

Απομαγνητοφώνηση και επιμέλεια: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

 ►Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Δ΄ Βασιλειῶν " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/palaia-diauhkh/d-basileivn
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40qouyLDiGIkHYxDinuiK09c

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Δ΄ Βασιλειῶν».🔻
https://drive.google.com/file/d/16JUq6PT0-IlGrCJc8EHYbADpAhfA601C/view?usp=drivesdk

🔸📜 Απομαγνητοφωνημενες ομιλίες της σειράς
«Δ΄ Βασιλειῶν».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%CE%94%27%20%CE%92%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%BB%CE%B5%CE%AF%CF%89%CE%BD.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Ταφή ἤ Καῦσις τῶν νεκρῶν;

†. Προς τιμήν όλων εκείνων των προσώπων, ανδρών και γυναικών, που συνετέλεσαν στην φροντίδα του νεκρού σώματος του Χριστού, είναι αφιερωμένη τούτη η Κυριακή, αγαπητοί μου. Και ονομάζεται Κυριακή των Μυροφόρων. Όπως της Μαρίας της Μαγδαληνής, της Μαρίας του Ιωσή, της Μαρίας του Ιακώβου και άλλων γυναικών, αλλά και ανδρών, όπως ο Ιωσήφ ο από Αριμαθαίας, και μάλιστα ευσχήμων βουλευτής και ο Νικόδημος, ένας πλούσιος άνθρωπος, που είχε εν καιρώ νυκτός επισκεφθεί τον Κύριον και τον ερώτησε πώς μπορεί να αναγεννηθεί ο άνθρωπος. Αυτοί που απεκαθήλωσαν το σώμα του Ιησού και το ενεταφίασαν.

       Μάλιστα δια τον Ιωσήφ, μας πληροφορεί ο Μάρκος ο Ευαγγελιστής ότι: «Τολμήσας εἰσῆλθε πρὸς Πιλᾶτον καὶ ᾐτήσατο τὸ σῶμα τοῦ Ἰησοῦ». Προσέξτε. Ήτο βουλευτής. Και ήτο εὐσχήμων. Ήταν σπουδαίος, σοβαρός άνθρωπος. Το να ζητήσεις δε εσύ, ο βουλευτής, το σώμα ενός καταδίκου από τον Ρωμαίον διοικητή ήταν πράγματι θέμα τόλμης. Γι'αυτό λέγει εδώ ο Μάρκος: «Τολμήσας εἰσῆλθε πρὸς Πιλᾶτον καὶ ᾐτήσατο», «και εζήτησε το σώμα του Ιησού». Και αφού εκείνος του το παρεχώρησε, λέγει στη συνέχεια: «Καὶ ἀγοράσας σινδόνα καὶ καθελὼν αὐτὸν (:αγόρασε καινούριο σεντόνι, Τον αποκαθήλωσε, τον ξεκάρφωσε από τον Σταυρόν) ἐνείλησε τῇ σινδόνι (:τον τύλιξε με το σεντόνι) καὶ κατέθηκεν αὐτὸν ἐν τῷ μνημείῳ (:τον έβαλε… προσέξτε ενάρθρως: ἐν τῷ μνημείῳ· ήταν δικό του), ὃ ἦν λελατομημένον ἐκ πέτρας, καὶ προσεκύλισε λίθον ἐπὶ τὴν θύραν τοῦ μνημείου». Ήταν οικογενειακός τάφος, στον οποίον όμως, όπως μας λέγει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης, κανείς ποτέ δεν είχε εκεί ενταφιαστεί. Ήταν καινούριος τάφος.

      Η πράξις αυτή των δύο αντρών, όπως και των Μυροφόρων γυναικών, θεωρείται πράξις τιμής και σεβασμού προς το νεκρό σώμα του Ιησού, αλλά και προς πάντα άλλον νεκρόν άνθρωπον.

     Στις μέρες μας όμως ανακινείται το θέμα και θα το έχετε ασφαλώς ακούσει, το θέμα αν πρέπει να υπάρχει η ταφή ή η καύσις των νεκρών. Θα το έχετε σίγουρα ακούσει. Δεν είναι δε η πρώτη φορά που το θέμα αυτό ανακινείται. Αλλά και αυτές τις μέρες πάλι ανακινείται. Ωστόσο η Ιστορία και το παρελθόν θα μας βοηθήσουν, με την ευκαιρία της ευαγγελικής περικοπής, να απαντήσομε.

    Η ταφή των νεκρών, δηλαδή στη γη, σκάβομε έναν λάκκο και θάπτομε το νεκρό σώμα, αυτό λέγεται ταφή, η ταφή των νεκρών είναι η πρώτη και αρχαιοτάτη πράξις της ανθρωπότητος. Σε όλα τα γεωγραφικά μήκη και πλάτη. Όλων των εποχών ευρέθησαν τάφοι με σκελετούς ανθρώπους. Δηλαδή εγίνετο ταφή. Και πολιτισμένοι και απολίτιστοι λαοί εχρησιμοποίουν την ταφήν. Όπως οι Σκύθοι - ήτανε άγριοι άνθρωποι, βορείως της Ελλάδος-  οι Σκύθοι, οι αρχαίοι Σλάβοι, οι Ινδοί, οι Πέρσαι, οι Έλληνες, οι Ασσύριοι, οι Αιγύπτιοι και βέβαια οι Ιουδαίοι. Όλοι αυτοί χρησιμοποιούσαν την ταφήν. Εξάλλου έχομε την μαρτυρία των ταφικών μνημείων. Εκ των οποίων τα σπουδαιότερα είναι τα ταφικά μνημεία της Αιγύπτου, οι γνωστές μας πυραμίδες. Κάτω από την κάθε πυραμίδα υπήρχε ένας τάφος. Εννοείται βασιλικός.

     Και θεωρείτο πολύ μεγάλη προσβολή του νεκρού αν έμενε άταφος. Ας θυμηθούμε εδώ στην πατρίδα μας την Ελλάδα, ας θυμηθούμε την πράξη της Αντιγόνης, όπως ο Σοφοκλής μας διασώζει την υπόθεση σε ένα θεατρικό του έργο, παρά την απαγόρευση να μην ταφεί ένας αδελφός της που θεωρήθηκε ότι ήτο ο επαναστάτης κατά του θείου, του Κρέοντος δηλαδή, εκείνη πήγε να θάψει τον αδελφό της. Και όταν συνελήφθη είπε ότι πρέπει κανείς μάλλον να προσέχει στους θείους νόμους παρά εις τους ανθρωπίνους. Και είχε διαταχθεί από τον Κρέοντα να μην ταφεί ο αδελφός της Αντιγόνης μόνο και μόνο για να προσβληθεί. Σας είπα, εθεωρείτο μεγάλη προσβολή το να μείνει ένα σώμα άταφο.

     Ακόμη θυμηθείτε μια ναυμαχία που είχαν κάνει οι Αθηναίοι και δεν περισυνέλεξαν οι αξιωματικοί τους ανθρώπους που επνίγηκαν στην θάλασσα, δέκα στρατηγοί, και κατεδικάσθησαν εις θάνατον δια την ασέβειαν που έδειξαν, το να μην περισυλλεγούν οι ναυαγοί. Πάντως το θέμα είναι ότι άταφος έμενε μόνον εκείνος που είχε πράξει αντικοινωνικές πράξεις. Ακριβώς δια να διαπομπευθεί, για τιμωρία του. Μάλιστα βρίσκομε την περίπτωση στο Λευιτικό, στο 20^ό κεφάλαιο, 14^ος στίχος, εάν κάποιος άνθρωπος έκανε μία πολύ σοβαρή σαρκική αμαρτία, δηλαδή συγκεκριμένα εάν είχε, συνήρχετο και με την γυναίκα του και με την μητέρα της γυναίκας του, την πεθερά του, η ποινή ήταν να καεί. Καύσις. Μάλιστα με μία διάκριση. Όχι να φονευθεί και να καεί. Να καεί ζωντανός. Πάντως καύσις.

     Στην Ελλάδα ήταν γνωστή μόνον η ταφή. Δηλαδή έθαπτον τους νεκρούς. Αργότερα όμως, μετά από την κάθοδο των Δωριέων εδώ στον ελλαδικό μας χώρο, κάπου στα 1100 π.Χ. όταν τελείωνε πια η Μυκηναϊκή εποχή, τότε αυτοί, οι Δωριείς, χρησιμοποιούν και την ταφήν και την καύσιν. Έκτοτε εδώ στην Ελλάδα έχομε και τους δύο αυτούς τρόπους· και της ταφής και της καύσεως. Η καύσις δε είναι γνωστή εις τον Όμηρο που έζησε τον 8^ον αιώνα προ Χριστού.

    Στον χριστιανικόν όμως κόσμον ουδέποτε έγινε διανοητή η καύσις των νεκρών. Ουδέποτε.Όπως και εις τους Εβραίους, απ΄ όπου και παρελάβαμεν την συνήθειαν αυτήν. Γι'αυτό ο Ιησούς δεν καίγεται, αλλά θάπτεται. Μάλιστα όταν η Μαρία η αδελφή του Λαζάρου, ευγνωμονούσα δια την ανάστασιν του αδελφού της του Λαζάρου, αγόρασε μεγάλη ποσότητα μύρου και ήλθε και άλειψε τα πόδια του Ιησού Χριστού.  Κάπου εκεί ο Ιούδας διεμαρτυρήθη, την ιστορία την ξέρετε, γιατί τόση δηλαδή σπατάλη. Και ο Ιησούς είπε εις τον Ιούδα, τον Ισκαριώτην: «Ἄφες αὐτήν(:Άφησέ την, άστην να κάνει αυτό που κάνει), εἰς τὴν ἡμέραν τοῦ ἐνταφιασμοῦ μου τετήρηκεν αὐτό». Το εφύλαξε για την ημέρα του ενταφιασμού μου. Όταν δηλαδή θα με θάψουν. Και τότε που εσυνηθίζετο να χρησιμοποιούν αυτά τα μύρα, όπως χρησιμοποίησε και ο Ιωσήφ και ο Νικόδημος, αλλά δεν θα προλάβαινε όμως η Μαρία ή οι άλλες γυναίκες, δεν θα προλάβαιναν να αλείψουν το σώμα του Ιησού, διότι όταν πήγαν, επειδή το Σάββατο, λέγει, ησύχασαν, δηλαδή ήταν αργία και δεν μπορούσαν να πάνε, πήγαν πολύ πρωί την τρίτη ημέρα. Ο Χριστός είχε αναστηθεί. Έτσι η πράξη της Μαρίας, της αδελφής του Λαζάρου, έγινε εκ των προτέρων, α priori.  Γι΄αυτό ο Κύριος είπε ότι: «Άφησέ την, το φυλάττει το μύρον αυτό για την ημέρα του ενταφιασμού μου. Αλλά το χρησιμοποιεί τώρα, πριν ακόμη εγώ πεθάνω επί του Σταυρού». Είδατε; «Την ημέρα του ενταφιασμού μου». Δηλαδή ταφή.

     Βέβαια, αν υποτεθεί, εδώ θέλω να το προσέξετε και να το θυμόσαστε, σας είπα είναι ένα θέμα που ανακινείται πάλι, αν υποτεθεί ότι έχομε καύση νεκρών, ας πούμε ότι θα καθιερωθεί, δεν σημαίνει αυτό ότι γίνεται κώλυμα, δηλαδή εμπόδιο στην ανάσταση των σωμάτων. Όχι. Όποιος κι αν είναι ο τρόπος τύχης ενός νεκρού σώματος, είτε καεί είτε θαφτεί, αυτό θα αναστηθεί. Δεν είναι εμποδιστικό λοιπόν της μελλούσης κοινής αναστάσεως των πάντων. Αυτήν την αλήθειαν την βρίσκομε στην Αποκάλυψη, είναι στο 20^ό κεφάλαιο, 13^ος στίχος, που λέγει εκεί ο Ευαγγελιστής Ιωάννης: «Καὶ ἔδωκεν ἡ θάλασσα τοὺς νεκροὺς τοὺς ἐν αὐτῇ(:έδωσε η θάλασσα τους νεκρούς της. Δηλαδή όσοι πνίγηκαν εις την θάλασσαν, τους έφαγαν βεβαίως τα ψάρια. Αυτοί δεν ετάφησαν), καὶ ὁ θάνατος καὶ ὁ ᾅδης ἔδωκαν τοὺς νεκροὺς τοὺς ἐν αὐτοῖς». Έχομε λοιπόν μία διαφοροποίηση. Αυτοί που θάφτηκαν κι αυτοί που δεν θάφτηκαν. Είδατε; Και βάζει την θάλασσα. Μπορούσε να βάλει το πυρ, ότι μπορούσαν να καούν οι άνθρωποι. «Όλοι», λέει, «αυτοί», «ἐκρίθησαν ἕκαστος κατὰ τὰ ἔργα αὐτῶν». Δηλαδή αναστήθηκαν και κρίθηκαν σύμφωνα με τα έργα τους. Δεν έχει λοιπόν σημασία ποιος θα είναι ο τρόπος ταφής, διότι η ανάστασις δεν εμποδίζεται από τίποτε. Η μη καύσις, δηλαδή η ταφή απλώς εκφράζει σαν σύμβολο την ανάσταση των νεκρών, σαν σύμβολο. Χωρίς να καθορίζει βεβαίως και την ανάσταση. Δεν την καθορίζει. Είναι ένα σύμβολον και μόνο ένα σύμβολον η ταφή. Ότι θα αναστηθεί ο άνθρωπος.

     Ωστόσο είναι κάτι ακόμη. Αν είχαμε την καύση, δεν θα είχαμε τα λείψανα των αγίων· που μας είναι τόσο πολύτιμα. Δεν προχωρώ πιο πολύ. Πάνω σ’ αυτό θα είχα πάρα πολλά να πω. Αλλά και λόγοι ψυχολογικοί, αλλά και συναισθηματικοί το επιβάλλουν να μην υπάρχει η καύσις. Αισθάνεσαι άσχημα να δεις να βάζουν το αγαπημένο σου πρόσωπο μέσα εις τον φούρνον, στα γνωστά μας κρεματόρια, ειδικοί φούρνοι και να σου δίνουν μετά μια φούχτα στάχτη, που την βάζουν μέσα σε μια λήκυθο, όπως έκαναν και οι αρχαίοι, σε ένα σταμνί κ.λπ. ή να σκορπιστεί στο Αιγαίον -κάποιοι, δυο δικοί μας το ζήτησαν αυτό, η Κάλλας η τραγουδίστρια και ο Μητρόπουλος, διευθυντής ορχήστρας· ζήτησαν να σκορπιστεί η τέφρα των εις το Αιγαίον. Ε, ρομαντισμοί και τίποτε περισσότερον. Πάντως δεν αισθάνεσαι καλά, είναι κάτι…δεν αισθάνεσαι καλά, πώς να σας το πω;

      Νομίζω ότι εις τον θόρυβον που γίνεται για την καύση, με διάφορα επιχειρήματα, δεν πρέπει να καθιερωθεί. Πρέπει να αντιδράσομε. Εγώ πιστεύω εις την ταφήν των νεκρών. Θα επαναλάβω για δεύτερη και τρίτη φορά. Δεν εμποδίζεται όμως η ανάστασις των νεκρών. Η καύση απλώς είναι κι αυτή ένα σύμβολον. Σύμβολον εκμηδενισμού του ανθρώπου. Κάηκε. Έγινε στάχτη. Οπτικώς τουλάχιστον. Ενώ λοιπόν η ταφή, παραμένει το σώμα, σύμβολον της αναστάσεως, η καύσις σύμβολον της εξαφανίσεως του ανθρώπου. Σύμβολα και τα δύο, ε; Και πόσο θα το επιθυμούσαν αυτό ομολογουμένως πολλοί αμαρτωλοί, να μην αναστηθούν για να μην κριθούν…

    Ακόμη και γιατί είναι συνήθεια, δεν θα έπρεπε να γίνεται η καύσις, γιατί είναι συνήθεια και ειδωλολατρική. Αν και όχι βεβαίως ολοκλήρου του εθνικού κόσμου, όπως σας είπα και προηγουμένως. Παρότι δεν αποδεικνύει την ταφή εκείνο το αγιογραφικόν που είπε ο Θεός και που το λέμε σε κάθε κηδεία: «Γῆ εἶ καὶ εἰς γῆν ἀπελεύσει (:Είσαι χωματένιος και στο χώμα ξαναγυρνάς)». Παρότι αυτό, σας ξαναλέγω, δεν αποδεικνύει ότι πρέπει να θάπτομε τον νεκρόν, όμως μας δίνει μια πολύ ωραία παραστατική εικόνα, ότι ο άνθρωπος επλάσθη από το χώμα, από την γη. Δηλαδή από τα συστατικά του υλικού κόσμου. Ασβέστιο, σίδηρος, τούτο, εκείνο. Και ένεκα της πτώσεώς του βεβαίως, τώρα τι; Επιστρέφει στην γη. Θυμίζει ότι από κει πλαστήκαμε, εκεί γυρνάμε, για να έρθει η ανάστασις των νεκρών εν Χριστώ Ιησού. Όλα αυτά πάντοτε σαν μία εικόνα.

      Αλλά, ας ξαναγυρίσομε στην ευαγγελική περικοπή. Τα πρόσωπα που σήμερα τιμούμε, είχαν φροντίσει το νεκρό σώμα του Ιησού και την ταφή Του. Έτσι δημιουργείται σαν έσχατο καθήκον η φροντίδα μας για έναν νεκρόν άνθρωπον. Είναι η τελευταία φροντίδα. Ήταν αυτό και στους αρχαίους Έλληνες και στον αρχαίο εθνικό κόσμο γενικότερα, αλλά προπαντός εις τους Ιουδαίους. Και συνεπώς και εις τους Χριστιανούς, όπως ήδη σας ανέφερα. Εξάλλου το ρήμα «κηδεύω» αυτό σημαίνει. Από το κήδομαι, που θα πει φροντίζω. Λέμε «κήδομαι», «κηδεμών», «Φέρε τον κηδεμόνα σου», λέμε στο σχολείο, λέει ο καθηγητής. Είναι από το φροντίζω. Ακηδία με το στερητικόν α, που θα πει δεν φροντίζω. Ακηδία. Κήδομαι λοιπόν θα πει φροντίζω, επιμελούμαι. Όπως και η λέξη κηδεία, είναι από την λέξιν «κῆδος».  «Κήδομαι», «κῆδος». «Κῆδος» σημαίνει φροντίδα.

      Ο Τωβίτ - για να πάρομε κάποια παραδείγματα από την Αγίαν Γραφήν- εζήτησε από τον Τωβία, τον γιο του, να τον θάψει, αυτόν και την μητέρα του. Και μετά να φύγει από την Νινευί· διότι εδέχετο την προφητεία του Ιωνά, παρότι θα περνούσαν, πέρασαν εκατόν είκοσι χρόνια ότι η Νινευί οπωσδήποτε θα κατεστρέφετο. Γι’ αυτόν λοιπόν τον λόγον, λέει στο παιδί του τον Τωβία: «Παιδίον, ἐὰν ἀποθάνω, θάψον με -κοιτάξτε: Θάψον με. Δεν λέει: «Κάψε με»-, καὶ μὴ ὑπερίδῃς τὴν μητέρα σου (:μην περιφρονήσεις την μητέρα σου). Ὅταν ἀποθάνῃ, θάψον αὐτὴν παρ᾿ ἐμοὶ ἐν ἑνὶ τάφῳ (:όταν κι αυτή πεθάνει, βάλε την στον ίδιο τάφο)». Ξέρετε εδώ… πόσην ώρα θα μπορούσαμε να μιλάμε γι'αυτό… Ένας συναισθηματισμός. Παρότι, ξέρετε, ο Τωβίτ, πέρασε άσχημα με την γυναίκα του. Ήτανε σκληρή γυναίκα. Ήταν αγαθός ο Τωβίτ. Και τώρα τι ζητάει; Ζητάει εκείνο που κάποιος άλλος αν θα υπέφερε από την γυναίκα του, θα έλεγε: «Να μην με θάψετε με την μάνα σας, με την γυναίκα μου. Να την βάλετε χωριστά».  «Θα με βάλετε στον ίδιο τάφο!».

     Εξάλλου, η περιπέτεια του Τωβίτ, η περιπέτεια της τυφλώσεώς του, οφείλεται σ’ αυτή του την προσπάθεια να θάπτει τους νεκρούς. Ήταν κάτοικος της Νινευί. Ήτανε το βόρειο βασίλειο, ήταν αιχμάλωτο εις τους Ασσυρίους. Κι επειδή, κάπου επαναστατούσαν οι Εβραίοι, είχε θυμώσει ο Σενναχηρίμ, ο βασιλιάς της Ασσυρίας, και τότε σε μία τέτοια περίπτωση είχε δώσει εντολή να αρπάζουν Εβραίους μέσα από την πόλη και να τους πετούν από το τείχος. Πέφτοντας βέβαια, εσκοτώνοντο. Αλλά είχε δώσει εντολή και να μένουν άταφοι. Ήταν ημέρα της Πεντηκοστής, έρχεται ο γιος του, έπρεπε να φάνε το τραπέζι της Πεντηκοστής και λέει: «Πατέρα, ξέρεις, το και το». Σηκώνεται αμέσως, άφησε το τραπέζι του και πήγε κρυφά να πάρει τα πτώματα των πεθαμένων Εβραίων να τα θάψει. Γιατί, σας είπα, ήτανε μεγάλη προσβολή να μείνουν άταφα τα σώματα. Γι’ αυτό εξάλλου το έκανε και ο Σενναχηρίμ. Να προσβληθούν, σαν επαναστάται.

     Βεβαίως γύρισε πίσω σπίτι, εθεωρείτο ακάθαρτος, δεν έφαγε το τραπέζι της Πεντηκοστής, κοιμήθηκε απέξω, έπεσε μια κουτσουλιά ενός πουλιού στα μάτια, έτριψε τα μάτια του, τυφλώθηκε. Αλλά πριν απ’ αυτό όμως λέγει: «Πορευθεὶς δὲ εἷς–σημειώνει στο α΄κεφάλαιο- τῶν ἐν Νινευῆ (:ένας άνθρωπος πήγε εκεί, κάτοικος της Νινευί), ὑπέδειξε τῷ βασιλεῖ περὶ ἐμοῦ ὅτι θάπτω αὐτούς -και είπε ότι ο Τωβίτ θάπτει τους νεκρούς-, καὶ ἐκρύβην(:κρύφτηκα) · ἐπιγνοὺς δὲ ὅτι ζητοῦμαι ἀποθανεῖν(:έμαθα ότι με ζητούν να με φονεύσουν), φοβηθεὶς ἀνεχώρησα(:αφού φοβήθηκα, έφυγα από την Νινευί). Καὶ διηρπάγη πάντα τὰ ὑπάρχοντά μου –συνήθεια της εποχής: Μου άρπαξαν όλα τα υπάρχοντα-, καὶ οὐ κατελείφθη μοι οὐδὲν πλὴν ῎Αννας τῆς γυναικός μου καὶ Τωβίου τοῦ υἱοῦ μου (:και δεν σώθηκε παρά η γυναίκα μου και το παιδί μου. Όλα τα υπάρχοντά μου τα αρπάξανε. Γιατί με γύρευαν να με φονεύσουν)». Υπέστη όλη αυτή την ταλαιπωρία ακριβώς για να μην παραβεί την εντολήν της ταφής.

     Ακόμη, η Σοφία Σειράχ μας λέγει πολλά, αλλά παίρνω μόνον έναν στίχο. «Τέκνον, ἐπὶ νεκρῷ, κατὰ τὴν κρίσιν αὐτοῦ περίστειλον(:ανάλογα με την αξία του να τον σαβανώσεις) τὸ σῶμα αὐτοῦ καὶ μὴ ὑπερίδῃς τὴν ταφὴν αὐτοῦ». «Μην περιφρονήσεις την ταφήν του. Είτε σπουδαίος είναι, είτε άσημος είναι. Φρόντισε, παιδί μου», λέγει, «να θάψεις το νεκρό σώμα. Να το περιποιηθείς και να το θάψεις».

     Βέβαια μέσα στα καθήκοντα για έναν νεκρόν, έχουν παρεισφρήσει πολλά απαράδεκτα στην φροντίδα την νεκρική. Και κάθε τόπος έχει τα δικά του. Είναι τόσο πολλά εκείνα που παρείσφρησαν, που δεν μετριούνται. Και που βέβαια όλα αυτά δεν είναι παρά έξω από τον Χριστιανισμόν. Είναι κατάλοιπα ειδωλολατρικά.  Ωστόσο, μπορούμε να αναφέρομε μερικά, μόνο κα μόνο, τουλάχιστον αν ξέρομε πέντε δέκα, για να τα αποφεύγομε σαν ειδωλολατρικά και μη έχοντα σχέσιν με τον Χριστιανισμόν.

     Πρώτον. Θέτουν χρήματα μέσα εις το φέρετρο, σε άλλους τόπους… εδώ στο στόμα ένα νόμισμα, για να μπορεί ο νεκρός να πληρώσει τον Χάρο! Για να περάσει απέναντι. Δεν σας θυμίζει τον αρχαίον Κέρβερον; Ήταν ένα σκυλί, λέει, το πλήρωνε η κάθε εισερχομένη ψυχή στον Άδη, για να μπορεί να μπει μέσα. Άλλοι βάζουν φρούτα εις το φέρετρο και ξηρούς καρπούς. Όταν τον αλλάζουν τον νεκρόν, όπως είναι γνωστό, τον σαβανώνουν, δεν κουμπώνουν όπου υπάρχει κουμπί και κουμπότρυπα, για να μπορεί, λέει, να πετά στον ουρανό! Του φορούν καινούρια παπούτσια, χωρίς καρφιά. Θα ήμουν περίεργος να πάω να ρωτήσω εις τα γραφεία τελετών, έτσι τώρα λέγονται, τα παπούτσια που βάζουν στους νεκρούς έχουν καρφιά άραγε; Θα ‘θελα να ρωτήσω. Για να μην έχει βάρος, λέει, το σώμα, να μπορεί να φύγει...

      Σε κηδεία ιερέως, είναι πασίγνωστο, θέτουν στο φέρετρο ένα μπουκάλι κρασί ή μπουκάλι νερό. Μένει τρία χρόνια, το βγάζουν από κει, το μπουκάλι και τα μάτια τους μάλιστα, είναι το γνωστό μας φρυξονέρι. Όταν λέει, πάθεις φρύξη, σου δίνουν απ’ αυτό το νερό ή ακόμη από το κρασί, δίκην, σαν δηλαδή Θεία Ευχαριστία, σαν θεία κοινωνία. Φρικτά πράγματα. Ακόμη θέτουν στο τραπέζι του σπιτιού, αυτό είναι κοινότατο που σας λέγω, για 40 ημέρες, ένα πιάτο φαΐ, κάθε μέρα βάζουν ένα πιάτο φαΐ κι ένα ποτήρι νερό, για να έχει να πίνει και να τρώγει ο αγαπημένος που πέθανε στο σπίτι μας. Ακόμη ανάβουν και ξεχωριστό καντήλι, έξω από εκείνο που έχομε στις εικόνες μας, γιατί λέτε; Για να έχει φως εις τον Άδη! Ακούστε· να ΄χει φως εις τον Άδη. Σάμπως το φως να φθάνει εκεί. Το φως που βάζομε εις τον τάφον είναι προς τιμήν, όπως και τα κεριά που βάζομε στον νεκρό ή τον θυμιάζουμε, είναι προς τιμήν της εικόνος του Χριστού. Δεν παύει να είναι εικόνα του Χριστού ο νεκρός. Όχι όμως για να μπορεί να περπατάει, να κινείται εις τον Άδην.

        Ακόμη με τους καρπούς που σας είπα, που βάζουν στο φέρετρο, στέλνουν και χαιρετίσματα σε προγενεστέρους νεκρούς, συγγενείς ή φίλους: «Πες στον τάδε που έχει πεθάνει προ πολλού, πες του χαιρετίσματα». Για να μη βρυκολακιάσει ο νεκρός, του θέτουν  βαμβάκι στο στόμα. Όταν βγάλουν το φέρετρο από το σπίτι, σπάζουν κάποιο πιάτο ή ποτήρι, κυρίως πιάτο. Αλλού αφήνουν, στην Νάξο αυτό, αφήνουν το σπίτι τρεις μέρες ασκούπιστο, ακούστε, ακούστε, γιατί, λέει η ψυχή του πεθαμένου τριγυρνάει εκεί και μπορεί η ψυχή με το σκούπισμα να πεταχτεί στα σκουπίδια... Σκεφτείτε τι αντίληψη περί ψυχής έχουν οι άνθρωποι! Και ακόμη το χειρότερο, για να τιμήσουν τον νεκρό, προπαντός η σύζυγος παρακαλώ, τρία ή επτά χρόνια δεν πηγαίνει στην Εκκλησία. Να την σκοτώνεις, δεν πάει στην Εκκλησία... Θεωρούν ότι οι ψυχές με την ανάσταση του Χριστού, κάθε χρόνο που γιορτάζομε το Πάσχα, ανεβαίνουν στη Γη και επιστρέφουν το Σάββατο της Πεντηκοστής. Όλα αυτά είναι λαϊκές αντιλήψεις.

      Αγαπητοί, αριθμός δεν υπάρχει... Σας είπα μόνον μερικά  περιστατικά από όσα κάνουν, σε όσα κάνουν οι άνθρωποι για να τιμήσουν τον αγαπημένο τους νεκρό. Σχεδόν όλα είναι κατάλοιπα ειδωλολατρικά. Λέγει ο Ιερός Χρυσόστομος ότι η ψυχή του ανθρώπου πηγαίνει εις τον οικείον τόπον. Ούτε περιφέρεται στο σπίτι, ούτε εις το μνήμα, ούτε πουθενά. Πηγαίνει εις τον οικείον τόπον. Εκεί που πρέπει να πάει. Και δεν τριγυρνά λοιπόν δώθε κείθε. Θα τιμήσομε τον νεκρόν, όπως ετίμησαν ο Ιωσήφ και ο Νικόδημος και οι Μυροφόρες γυναίκες, που τίμησαν το σώμα του Χριστού. Θα το τιμήσομε όπως πρέπει. Θα κάνομε τα μνημόσυνά του, θα κάνομε ελεημοσύνες για να την ψυχή του και θα τον μνημονεύομε στις κατ΄ιδίαν προσευχές μας. Ακόμη, και προπαντός, το πρόσφορό μας με το όνομά του στην Εκκλησία να μνημονευτεί. Αν προσέξομε αυτά τα πραγματάκια, είναι πολύ σπουδαία. Αλλιώτικα βαραίνομε την ψυχή του. Προσέξτε, βαραίνομε την ψυχή του.

      Τα νεκρικά δείπνα που καλούμε ή στην κηδεία ή στα σαράντα δεν είναι απαραίτητο να γίνουν. Προσέξτε. Έκαναν και οι Εβραίοι. Αλλά δεν είναι απαραίτητο να γίνουν, το ξανατονίζω. Να φροντίσομε, πριν πεθάνει ο άνθρωπός μας να εξομολογηθεί, να συμφιλιωθεί με τον Χριστόν και να κοινωνήσει. Αυτό είναι το μέγιστο που έχομε να προσφέρομε στο πρόσωπο που αγαπάμε. Θα τιμηθεί ο άνθρωπός μας ως νεκρός, σαν εικόνα του Χριστού, όπως σας είπα. Κι εδώ όλα συμπεριλαμβάνονται πραγματικά. Για να λεγόμαστε Χριστιανοί κι όχι ειδωλολάτραι παρακαλώ. Και να μην λησμονούμε ότι οι νεκροί θα αναστηθούν. Μην το ξεχνούμε. Το λέμε κάθε μέρα στην προσευχή μας, στο Πιστεύω: «Προσδοκῶ ἀνάστασιν νεκρῶν καί ζωήν τοῦ μέλλοντος αἰῶνος. Ἀμήν».

674η ομιλία στην κατηγορία
« Ὁμιλίαι Κυριακῶν ».

Απομαγνητοφώνηση ομιλίας δια χειρός του αξιοτίμου κ. Αθανασίου Κ.

Μεταφορά της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας σε ηλεκτρονικό κείμενο και επιμέλεια: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος.

► Όλες οι ομιλίες της Κατηγορίας :
" Ὁμιλίαι Κυριακῶν " εδώ ⬇️
http://arnion.gr/index.php/p-thanasios-mytilina-os/milies-p-thanasiou/diafora-uemata/omiliai-kyriakvn
↕️
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40r0WAxMpRb0tx6ts1zsQWMh

🔸Λίστα ομιλιών της σειράς
«Ὁμιλίαι Κυριακῶν».🔻
https://drive.google.com/file/d/1EiDp29JkRk7OQUNh2N_NVeJL2TTZ-FsY/view?usp=drivesdk

🎥 Βιντεοσκοπημένες ομιλίες της σειράς
«Ὁμιλίαι Κυριακῶν».🔻
https://youtube.com/playlist?list=PLxBsMI6pr40ru7w20Jp2hDAJjA7k7mq_z

🔸📜 Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες της σειράς
«Ὁμιλίαι Κυριακῶν».🔻
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/search/label/%F0%9F%94%B9%E1%BD%89%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%AF%CE%B1%CE%B9%20%CE%9A%CF%85%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%BA%E1%BF%B6%CE%BD.?m=1

🔸Επεξηγηματικό βίντεο Ασπάλαθου.
https://youtu.be/8tNfAHRkTCk

__⬇️Playlist "Ασπάλαθου".⬇️__
https://aspalathos21.blogspot.com/2021/07/blog-post_83.html?m=0

📃Απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του πατρός Αθανασίου. ⬇️
https://athanasiosamvonas.blogspot.com/2021/04/blog-post_15.html?m=1

📜 Αποσπάσματα ομιλιών πατρός Αθανασίου ⬇️
https://athanasioslogos.blogspot.com/?m=0

__⬇️ Facebook ⬇️__
https://www.facebook.com/groups/1637818926362004/?ref=share

Κατάλογος ομιλιών πατρός Αθανασίου Μυτιληναίου.
https://drive.google.com/file/d/1JmrxaObMVyTA4_pS5yuMaQdoBf8-LwBP/view?usp=drivesdk

†.Πρός Δόξαν τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ.